Το μυστικό του χαμογελαστού μας αντάρτη

 Μου ήταν ανέκαθεν συμπαθής. Μου θύμιζε τον μεσήλικα οικογενειάρχη που κατεβάζει νωρίς το πρωί τη σακούλα με τα σκουπίδια. Αυτόν που όταν διασταυρώνονται τα βλέμματά σας σε κοιτά και λίγο αμήχανα αλλά ανοιχτόκαρδα σου λέει «καλημέρα σας». Και σήμερα μου τον θυμίζει αν και τέτοιους οικογενειάρχες δύσκολα βλέπεις πια. Τον είχαν τοποθετήσει λοιπόν πατιναρισμένο  και χαμογελαστό αρκετά ψηλά σε ένα ογκώδες για τον χώρο βουναλάκι που θύμιζε τα τραχιά βουνά της πατρίδας μας. Εκεί που το πρωτότυπό του έδωσε μάχες για την πατρίδα πολεμώντας τους Γερμανούς κατακτητές. Αυτό τουλάχιστον ήταν το κεντρικό αφήγημα. Πιθανόν αυτό να ήθελε και ο δωρητής του (Κλέων Παπανίδης)

Παλιά

Μετά είχαμε τις αστικές αναπλάσεις που προκάλεσαν καθαίρεση και ανατοποθέτηση του αγάλματος. Στην αρχή μου άρεσε έτσι όπως τοποθετήθηκε πάνω σε ένα πολύ πιο χαμηλό και κομψό βάθρο. Ο τύπος έγινε πιο κοντινός άρα και πιο ανθρώπινος. Είχε κατέβει από το βουνό. Έλα όμως που αυτή η κάθοδος στον κόσμο των καθημερινών σουλατσαδόρων, αποκάλυψε και ένα του μυστικό. Το ταμπελάκι στο μπερέ. 

Εθνόσημο; Τι να σε πω. Μη ρωτάς
Για παραπάνω λεπτομέρεια πάτα το να μεγαλώσει

  Ο χαμογελαστός αντάρτης τελικά δεν ήταν ο αντάρτης όλων μας! Το ταμπελάκι ευδιάκριτο πλέον από κοντά,  μας έλεγε (και εξακολουθεί να μας λέει) ότι είναι ΕΛΑΣίτης. Όπως πολλοί Έλληνες της γενιάς του αλλά όχι όλοι. 

Όσον αφορά στις αντιστασιακές οργανώσεις κατά την διάρκεια της κατοχής με βάση την Βικιπαίδια ήσαν:

• Αγών – Ανόρθωσις – Αναγέννησις (ΑΑΑ)
• Αθανάσιος Διάκος, Κιλκίς, επικεφαλής ο έφεδρος αξιωματικός Χρήστος Μόσχος (καπετάν Πέτρος)
• Αλίκη, αρχηγός της ο Ευγένιος Βαλασάκης και αργότερα ο Κωνσταντίνος Χασιώτης
• Οδυσσέας Ανδρούτσος, Νιγρίτα, επικεφαλής ο έφεδρος αξιωματικός Θανάσης Γκένιος (καπετάν Λασάνης)
• Απελευθερωτική Γερμανικής Κατοχής Οργάνωση Νέων (ΑΓΚΟΝ ή ΑΓΚΩΝ), Αθήνα, Ιούλιος του 1941, αρχηγός ο δικηγόρος Σπυρίδων Γραμμένος
• Απόλλων, με επικεφαλής τον Ιωάννη Πελτέκη
• Ο Δημοκράτης, του Ιφικράτη Χατζημανουήλ στις αρχές Μαΐου 1941 - Ιανουάριος 1942, αργότερα προσχώρησε στο ΕΑΜ
• Εθνικές Ομάδες Ελλήνων Ανταρτών (ΕΟΕΑ), το στρατιωτικό σκέλος του Εθνικού Δημοκρατικού Ελληνικού Συνδέσμου (ΕΔΕΣ), κατά την τριπλή κατοχή της Ελλάδας, ιδρύθηκαν στις 28 Ιουλίου του 1942
• Εθνική Αλληλεγγύη στην Αθήνα (28 Μαΐου 1941), συμμετείχε στο ΕΑΜ ως ιδρυτικό μέλος
• Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ), αντιστασιακή οργάνωση σοσιαλδημοκρατικών αντιλήψεων που ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1942 από τον δημοκρατικό-Βενιζελικό συνταγματάρχη Δημήτριο Ψαρρό σε συνεργασία με τους πολιτικούς Απόστολο Καψαλόπουλο και Γεώργιο Καρτάλη
• Εθνική Δημοκρατική Ένωση Ελληνοπαίδων (ΕΔΕΕ)
• Εθνική Δράση, ιδρύθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1941 από τους Παναγιώτη Σιφναίο, Γεώργιο Παππά και Γιάννη Καλούση
• Εθνική Ένωση Ελλάδος (ΕΕΕ)
• Εθνική Οργάνωση Βάλτου (ΕΟΒ), συγκροτήθηκε από τον Στυλιανό Χούτα και αργότερα ενώθηκε με τον ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα και πήραν την ονομασία «Εθνικές Ομάδες Ελλήνων Ανταρτών»
• Εθνική Οργάνωση Κρήτης (ΕΟΚ), Κρήτη, 1942, ηγέτες οι Μανώλης Φουντουλάκης και ο Μανώλης Μπαντουβάς (αναφέρεται και ως «Εθνική Κρητική Οργάνωση» ΕΚΟ)
• Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ), ιδρύθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου του 1941 στην κατεχόμενη τότε Αθήνα, με πρωτοβουλία του ΚΚΕ
• Εθνικό Δημοκρατικό Ελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΔΕΜ) που αναφερόταν στα πρακτικά του ως «Εθνικό Δημοκρατικό Απελευθερωτικό Μέτωπο», αν και με τα αρχικά ΕΔΕΜ^[1]
• Εθνικό Κομιτάτο (Κατοχή) 1942-1944, συνέχεια της αντιστασιακής οργάνωσης Εθνικό Κομιτάτο Νέων 1941-1942
• Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ), ιδεολογικά ανήκε στο φιλελεύθερο δημοκρατικό στρατόπεδο, ιδρύθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου του 1941 και είχε ως πολιτικό αρχηγό τον Κομνηνό Πυρομάγλου ενώ στρατιωτικός του αρχηγός ήταν ο αξιωματικός Ναπολέων Ζέρβας
• Εθνικός Στρατός Απελευθερωτικής Προσπάθειας (ΕΣΑΠ) με αρχηγό τον Κωστόπουλο Γεώργιο
• Εθνικός Σύνδεσμος Ανωτάτων Σχολών (ΕΣΑΣ)
• Ελευθερία (οργάνωση), Δημήτριος Ψαρρός 15 Μαΐου 1941, Θεσσαλονίκη
• Ελληνική Πατριωτική Εταιρεία (ΕΠΕ) (γνωστή και ως Υπηρεσία 5-16-5), τέλη του 1942, ιδρυτής ο Ρήγας Ρηγόπουλος
• Ελληνικόν Αίμα (αρχές Μαΐου 1941), Αθήνα, δημοσιογράφοι Κωνσταντίνος Αντ. Βοβολίνης, Ιωάννης Γ. Μήλιος και Λάζαρος Μουράτ Πηνιάτογλου
• Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ), το στρατιωτικό σκέλος του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) κατά την τριπλή κατοχή της Ελλάδας, ιδρύθηκε στις 16 Φεβρουαρίου του 1942
• Ελληνικός Στρατός
• Ελληνικός Στρατός Εθνικής Απελευθέρωσης (ΕΣΕΑ), Θεσσαλία
• ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ
• Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) οργάνωση νέων που ιδρύθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 1943 και ήταν μέλος του ΕΑΜ
• Ένωσις Κοινωνικής Αμύνης (ΕΚΑ), Κοζάνη
• «Ένωση Ελλήνων Κουτσοβλάχων Εθνικοαπελευθερωτική και Εκπολιτιστική Οργάνωση», άρχισε από τη Λάρισα και απλώθηκε στη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα (οργανώθηκε από το ΕΑΜ)
• Ενωτική Νεολαία
• Επιτροπή Εθνικής Σωτηρίας, Καρδίτσα
• Επιτροπή Συνταγματαρχών των Τσακαλώτου, Σπηλιωτόπουλου, Κιτριλάκη και Λιώση
• Έφεδρων Αξιωματικών Πατριωτική Οργάνωση (ΕΑΠΟ)
• οργάνωση Θέρος, είχε ως σκοπό την προώθηση αξιωματικών του ελληνικού στρατού στη Μέση Ανατολή ή στις αντάρτικες οργανώσεις καθώς και τη συλλογή πληροφοριών κατά των δυνάμεων Κατοχής
• Ζευς, Θεσσαλονίκη
• Κόδρος, Οκτώβριος 1942, αρχηγός ο απόστρατος πλωτάρχης Παναγιώτης Λυκουρέζος
• Λαϊκή Απελευθερωτική Ένωση (ΛΑΕ)
• Ιερή Ταξιαρχία (αναφέρεται και ως Ιερά Ταξιαρχία) (αδελφοί Μαρινόπουλου, Χριστοδ. Κουρούκλης (ή Λάκης), Βασ. Ε. Λαμπίρης, Λ. Πάτρας, Κωνστ. Καζολέας, Νικ. Λέρτας και άλλοι)
• Μέτωπο Εθνικής Σωτηρίας (5 Απριλίου 1941)
• Μίδας 614 με ηγέτη τον Ιωάννη Τσιγάντε
• Μπουμπουλίνα, 10 Μαΐου 1941-1944, Αθήνα, από τη Λέλα Καραγιάννη
• Νέα Φιλική Εταιρεία (ΝΦΕ), Τριφυλία, Ιούλιος 1941
• Όμηρος, δημιουργήθηκε το Σεπτέμβριο του 1941 με πρωτοβουλία του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, με σκοπό τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με τις κινήσεις των δυνάμεων κατοχής στην Ελλάδα και την αποστολή τους στο Βρετανικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής
• Ομοσπονδία Ελληνικών Ναυτεργατικών Οργανώσεων (ΟΕΝΟ)
• Οργάνωση Ανάστασης Γένους (ΟΑΓ), 1941, με ιδρυτικά μέλη τους: Ιωάννης Μπομποτίνος, Δημήτρης Γιαννάτος και Κώστας Γιαννάτος. Συνεργάτης της οργάνωσης ο Ελληνοπολωνός Γιέρζυ Ιβάνοφ
• Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών (ΟΠΛΑ), ένοπλη οργάνωση, με καθήκοντα ασφαλείας, συλλογής πληροφοριών και εκτέλεσης ειδικών αποστολών, που έδρασε στις πόλεις της Ελλάδας από το καλοκαίρι του 1943-1944 (λειτούργησε με άλλα ονόματα μέχρι το 1947) (εκτελεστές ήταν οι άνθρωποι αλλά τέλος πάντων)
• Παγκληρική Ενωση Ελλάδας (ΠΕΕ), 23 Ιουνίου 1943, Σπερχειάδα
• Παγκρήτια Οργάνωση Ελευθέρων Νέων (ΠΟΕΝ), Ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1942 στα Χανιά Κρήτης από Β. Κοντοκώτσο, Γ. Κουμή, Δ. Λιονάκη, Α. Παπαδάκη & Π. Μιχελιουδάκη. Προσχώρησε στην ΕΠΟΝ στις 23 Φεβρουαρίου του 1943.
• Πανελλήνια Απελευθερωτική Οργάνωση (ΠΑΟ) (ακόμη μια διευκρίνιση υπήρχε και μια οργάνωση που στήθηκε από την ΓΚΕ.ΣΤΑ.ΠΟ με το όνομα ΠΑΟΔ). (ΓΚΕΣΤΑΠΟ και ΚΚΕ βολεύτηκαν για χρόνια στην ομόηχη εκφορά των δύο ακρωνυμίων)
• Πατριωτικό Μέτωπο στα Γιάννενα (2 Ιουνίου 1941)
• Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων (ΠΕΑΝ), ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1941 από τον αξιωματικό της αεροπορίας Κώστα Περρίκο με κεντρώο πολιτικό προσανατολισμό. Στην ιδρυτική ομάδα συμμετείχαν επίσης οι Ι. Κατεβάτης, Γ. Αλεξιάδης, Δ. Παπαβασιλόπουλος.
• Προμηθεύς I του Χαράλαμπου Κουτσογιανόπουλου
• Προμηθεύς IIτου Χαράλαμπου Κουτσογιανόπουλου
• Πρωτόκολλο Τιμής
• Ρ.Α.Ν. (Ρωµυλία - Αυλών - Νήσοι) οργάνωση την οποία καθοδηγούσε ο στρατηγός Κωνσταντίνος Βεντήρης
• Ριζοσπαστική Οργάνωσις, ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 1942 από τον Σταμάτη Μερκούρη
• Σπίθα
• Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών του Κώστα Περρίκου (ΣΣΝ), Ιούνιος 1941
• Στρατιωτική Ιεραρχία, πατριωτική οργάνωση την οποία δημιούργησε ο Αλέξανδρος Παπάγος στην οποία συμμετείχαν Έλληνες αξιωματικοί. Η δράση της αποκαλύφθηκε τον Ιούλιο του 1943 και μέλη της οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
• Τάγμα 122, οργάνωση που δημιουργήθηκε από Ελληνοαμερικάνους ομογενείς
• Τρίαινα, με αρχηγό τον Μιχάλη Κιουρτσόγλου
• Υβόννη
• Φιλική Εταιρεία (1941-1942), Λάρισα, ηγέτες της οργάνωσης οι Νικόλαος Ράπτης και Ευάγγελος Αβέρωφ
• Φιλική Εταιρία Νέων του Σταύρου Γιανακόπουλου (ΦΕΝ), 4 Μαΐου 1941-23 Φεβρουαρίου 1943, οπότε ενσωματώθηκε στην ΕΠΟΝ

Δεν ξέρω πόσες από τις παραπάνω οργανώσεις είχαν σώματα στα βουνά, άρα και αντίστοιχους με το μοντέλο του Βεροιώτη γλύπτη αλλά το μνημείο αυτό, έτσι τουλάχιστον όπως είναι σήμερα, αδικεί και διχάζει.

Η ΠΡΟΤΑΣΗ

Θα ήταν γελοίο να προτείνει κανείς να ξηλωθεί το ταμπελάκι. Πιστεύω πως ούτε ο δωρητής θα το ήθελε. (Νομίζω πως έχει πεθάνει εδώ και καιρό. Αν ζει του ζητώ συγγνώμη). Θα μπορούσαμε όμως να προσθέσουμε μερικά ταμπελάκια με θυρεούς κι άλλων αντιστασιακών οργανώσεων στο μπερέ ή έστω στο μανίκι του αγάλματος…

…και να διορθώσουμε λανθασμένες ή έστω μονομερείς αναγνώσεις της ιστορίας μας.