Ονοματοθεσίες οδών το μακρινό 1979

Νωρίτερα ήταν. Τότε, το 1979, συνεδρίασε το ΣτΕ για να αποφασίσει για μιά διένεξη του Δήμου Ηρακλείου Αττικής με τον οικείο Νομάρχη πάνω σε ονοματοθεσία οδών. Λίγα πράγματα πρέπει να είναι ζωντανά από την απόφαση αυτή, εικάζω. Το σύνταγμα άλλαξε μερικές φορές, ο χάρτης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δύο κλπ. Η απόφαση παρατίθεται μετά από παρότρυνση σχολιαστή προηγούμενης ανάρτησης.
Είναι σε κάπως στρυφνή καθαρεύουσα αλλά διαβάζεται.

Αριθμός 1316/1979

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΕΝ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ.

Συγκείμενον εκ των μελών αυτού Αγ. Σταυροπούλου, Αντιπροέδρου, κωλυομένων του τε Προέδρου και του αρχαιοτέρου αυτού Αντιπροέδρου Αθ. Τσούτσου, Π. Μαρκοπούλου, Δ. Τσιροπινά, Δ. Κολοδούκα, Κ. Χοϊδά, Ν. Παναγιωτάτου, Ν. Γαβαλλά, Ηλ. Ντόκα, Θ. Κουρουσοπούλου, Π. Μακροπούλου, Δ. Καλλιβωκά, Β. Ρώτη, Μ. Δεκλερή, χρ. Φατούρου, Σ. Γιάγκα, Π. Αθανασοπούλου, Σ. Σπηλιωτοπούλου, Γ.Κουτνατζή, Συμβούλων της Επικρατείας, Λ. Οικονόμου και Ιω. Μαρή, Παρέδρων του Συμβουλίου της Επικρατείας. Συνεδριάσαν δημοσία εν τω ακροατηρίω του τη 23η Μαρτίου 1979, παρόντος και του Γραμματέως του Συμβουλίου Αντ. Τζωρτζάκη, ίνα δικάση την κατωτέρω εκτιθεμένην υπόθεσιν επί τη από 27ης Μαρτίου 1976 αιτήσει:

τ ο υ Δήμου Ηρακλείου Αττικής, παραστάντος δια του πληρεξουσίου του δικηγόρου
Γ. Ρήγα, δυνάμει εγγράφου εντολής του Δημάρχου,

κ α τ ά του Υπουργού Εσωτερικών, παραστάντος δια των 1) Α. Τομαρά, Αντιπροέδρου
του Νομικού Συμβουλίου και 2) Ιω. Μ., Παρέδρου του Νομικού Συμβουλίου,

π ε ρ ί ακυρώσεως της υπ' αριθ. 5777/19.2.1976 αποφάσεως του Αναπληρωτού Νομάρχου Αττικής του Δ. Ανατολικής, ως και πάσης άλλης πράξεως, αρνήσεως ή παραλείψεως της Διοικήσεως. 

Α κ ο ύ σ α ν του Εισηγητού, Συμβούλου της Επικρατείας Π. Μαρκοπούλου, αναγνόντος και αναπτύξαντος την έκθεσιν αυτού, καθ' ην το ιστορικόν της προκειμένης υποθέσεως έχει ως έπεται: 

Δια της υπό κρίσιν αιτήσεως ζητείται η ακύρωσις της υπ' αριθ. 5777/19.2.1976 αποφάσεως του αναπληρωτού νομάρχου Αττικής (διαμερίσματος Ανατολικής Αττικής), εκδοθείσης κατόπιν της υπ' αριθ. 1/19.1.1976 γνωμοδοτήσεως του παρά τω Υπουργείω Εσωτερικών Συμβουλίου Τοπωνυμιών και δια της οποίας δεν ενεκρίθη η υπ' αριθ. 180/5.9.1975 απόφασις του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου Ηρακλείου Αττικής, καθ' ό μέρος αύτη αφεώρα εις την μετονομασίαν επτά οδών και μιας πλατείας, επί τη εν τη αποφάσει ταύτη αναφερομένη αιτιολογία. Η υπό κρίσιν αίτησις εισάγεται ενώπιον της Ολομελείας του δικαστηρίου, κατόπιν της υπ' αριθ. 3803/1978 αποφάσεως του Γ' Τμήματος, δι' ης παρεπέμφθη η όλη υπόθεσις λόγω του ανακύψαντος θέματος της εφαρμογής του άρθρου 102 του Συντάγματος εν σχέσει προς την έννοιαν των "τοπικών υποθέσεων" των οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως και την δυνατότητα της νομοθετικής εξουσίας όπως και επί τοπικών υποθέσεων θεσπίζη αρμοδιότητα των οργάνων της κεντρικής διοικήσεως προς άσκησιν ελέγχου σκοπιμότητος επί των πράξεων των οργάνων της τοπικής αυτοδιοικήσεως.

Επί του ανακύψαντος ως άνω θέματος ο εισηγητής ανέπτυξε την γνώμην του Τμήματος.

Α κ ο ύ σ α ν των πληρεξουσίων των αιτούντων, αναπτυξάντων και προφορικώς τους λόγους της υπό κρίσιν αιτήσεως και αιτησαμένου την παραδοχήν αυτής, και των αντιπροσώπων του Υπουργού, αιτησαμένων την απόρριψιν ταύτης. 

Ι δ ό ν τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α

Σ κ ε φ θ έ ν κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο ν

Επειδή, δια της υπό κρίσιν αιτήσεως, ατελώς κατά νόμον ασκουμένης και δι' ην κατεβλήθη το παράβολον (αριθ. γραμματίου 65869/1976), ζητείται η ακύρωσις της υπ' αριθ. 5777/19.2.1976 αποφάσεως του αναπληρωτού νομάρχου Αττικής (διαμερίσματος ανατολικής αττικής), εκδοθείσης κατόπιν της υπ' αριθ. 1/19.1.1976 γνωμοδοτήσεως του παρά τω Υπουργείω εσωτερικών Συμβουλίου Τοπωνυμιών και δια της οποίας δεν ενεκρίθη η υπ' αριθ. 180/5.9.1975 απόφασις του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου Ηρακλείου Αττικής, καθ' ό μέρος αύτη αφεώρα εις την μετονομασίαν επτά οδών και μιας πλατείας, επί τη εν τη αποφάσει ταύτη αναφερομένη αιτιολογία. Επειδή, η υπό κρίσιν αίτησις εισάγεται ενώπιον της Ολομέλειας κατόπιν της υπ' αριθ. 3803/1978 αποφάσεως του Γ΄ Τμήματος δι' ης παρεπέμφθη η όλη υπόθεσις λόγω του ανακύψαντος θέματος της εφαρμογής του άρθρου 102 του Συντάγματος εν σχέσει προς την έννοιαν των "τοπικών υποθέσεων" των οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως και την δυνατότητα της νομοθετικής εξουσίας όπως και επί τοπικών υποθέσεων θεσπίζη αρμοδιότητα των οργάνων της Κεντρικής διοικήσεως προς άσκησιν ελέγχου σκοπιμότητος περί των πράξεων των οργάνων της τοπικής αυτοδιοικήσεως. 

Επειδή, υπό του άρθρου 12 του κατά τον χρόνον λήψεως της, δια της προσβαλλομένης αποφάσεως του αναπληρωτού νομάρχου Αττικής μη εγκριθείσης, αποφάσεως του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου Ηρακλείου Αττικής ισχύοντος Ν.Δ.222/1973 "περί δημοτικού και κοινοτικού κώδικος" (ΦΕΚ 280), ωρίζετο ότι: "Η ονομασία και μετονομασία συνοικιών, οδών και πλατειών ενεργείται δι' αποφάσεως του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, εγκρινομένης υπό του νομάρχου. Προκειμένου περί δήμων, απαιτείται προηγουμένη γνώμη του παρά τω Υπουργείω Εσωτερικών Συμβουλίου Τοπωνυμιών". Την διάταξιν ταύτην, υπό την αυτήν ακριβώς διατύπωσιν επανέλαβε το άρθρ. 37 του Ν. 180/1975 "περί επαναφοράς εν ισχύϊ διατάξεων του δια του Ν. Δ. 2888/1954 κυρωθέντος Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικος κλπ." (ΦΕΚ 207), ισχύον κατά τον χρόνον εκδόσεως της προσβαλλομένης αποφάσεως του αναπληρωτού νομάρχου Αττικής (ήδη, άρθρον 11 του Π.Δ. 933/1975 "περί κωδικοποιήσεως εις ενιαίον κείμενον νόμου των ισχυουσών διατάξεων περί του δημοτικού και κοινοτικού κώδικος" - ΦΕΚ 297). Δια των ως είρηται διατάξεων  καθιερούται, κατά την πρόδηλον τούτων έννοιαν, ουσιαστικός έλεγχος σκοπιμότητος, η δε επί του ρηθέντος θέματος απόφασις του Δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου δεν παράγει έννομα αποτελέσματα ειμή δια της ρητής ή και σιωπηράς εγκρίσεως αυτής υπό του νομάρχου. Η αρνουμένη όμως την τοιαύτην έγκρισιν απόφασις του νομάρχου, εφ' όσον υπό του νόμου η πρωτοβουλία ονομασίας και μετονομασίας οδών κλπ. ανήκει εις τα δημοτικά ή κοινοτικά συμβούλια, δέον να είναι προσηκόντως ητιολογημένη, ίνα καθίσταται εφικτός ο έλεγχος νομιμότητος της ως άνω υπ' αυτού ασκηθείσης αρμοδιότητος. Επειδή, εν άρθρω 102 του Συντάγματος, ορίζονται, τα ακόλουθα: "1. Η διοίκησις των τοπικών υποθέσεων ανήκει εις τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοικήσεως, των οποίων την πρώτην βαθμίδα αποτελούν οι δήμοι και οι κοινότητες ... 2. Οι Οργανισμοί τοπικής αυτοδιοικήσεως απολαύουν διοικητικής αυτοτελείας... 3. ... 4. ... 5. Το Κράτος ασκεί εποπτείαν επί των οργανισμών της τοπικής αυτοδιοικήσεως, μη εμποδίζουσαν την πρωτοβουλίαν και την ελευθέραν δράσιν  αυτών.....". Κατά την έννοιαν της ως άνω διατάξεως, το θέμα της ονομασίας ή  μετονομασίας οδών ή πλατειών δεν δύναται να θεωρηθή ότι υπάγεται αποκλειστικώς 

εις τας τοπικάς υποθέσεις των Οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως, τας συνδεομένας προς την εντός αυτών ωργανωμένην διαβίωσιν των κατοίκων τούτων και τας κοινάς αυτών υλικά ή μη ανάγκας και μόνον, αλλά έχει προεχόντως μη τοπικόν χαρακτήρα, καθ' όσον δύναται να αφορά και εις τους κατοίκους άλλων περιοχών ή και ολοκλήρου της Χώρας, διότι η εν λόγω ονομασία ή μετονομασία οδών ή πλατειών συνδέεται πολλάκις προς γενικώτερον ζήτημα της απονομής τιμής προς πρόσωπα, κράτη, πόλεις κλπ., ή της διατηρήσεως της μνήμης ιστορικών συμβάντων ευρυτέρας σημασίας. Επομένως, ως εκ του ως άνω χαρακτήρος του θέματος τούτου και ασχέτως του ζητήματος εάν και επί τοπικών υποθέσεων εν τη εννοία του άρθρου 102 του Συντάγματος αποκλείεται υπό του νομοθέτου όπως αναθέση εις τα όργανα της Κεντρικής διοικήσεως την άσκησιν ελέγχου σκοπιμότητος επί ωρισμένων πράξεων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως, εν προκειμένω δια των μνησθεισών διατάξεων ανάθεσις εις τον Νομάρχην της αρμοδιότητος προς έγκρισιν των αποφάσεων των δημοτικών ή κοινοτικών συμβουλίων περί ονομασίας ή μετονομασίας οδών κλπ., δεν αντιβαίνει εις το άρθρον 102 του Συντάγματος, εφ' όσον κατά τα εκτεθέντα δεν πρόκειται περί υποθέσεως προεχόντως τοπικής. Αν και κατά την γνώμην επτά εκ των εχόντων αποφασιστικήν ψήφον μελών του δικαστηρίου, η ονομασία ή μετονομασία οδών και πλατειών κειμένων εξ ολοκλήρου εντός των ορίων του αυτού δήμου και της αυτής κοινότητος, ως αναφερομένη προδήλως εις την προαγωγήν των πολιτιστικών και πνευματικών συμφερόντων της περιφερείας των οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, αποτελεί αποκλειστικήν τοπικήν υπόθεσιν, υπαγομένην, ως εκ του χαρακτήρος της τούτου, εις την αρμοδιότητα των ως άνω Οργανισμών και μη δυναμένην, κατά συνταγματικήν επιταγήν να αναχθή υπό του κοινού νομοθέτου εις υπόθεσιν κρατικού ενδιαφέροντος και, ως εκ τούτου, ανήκουσαν εις την αρμοδιότητα ή τη συναρμοδιότητα οργάνων της κρατικής διοικήσεως.

 Επειδή, εν προκειμένω, ως προκύπτει εκ των στοιχείων του φακέλλου, το Δημοτικόν Συμβούλιον του Δήμου Ηρακλείου Αττικής δια της υπ' αριθ. 180/5.9.1975 αποφάσεως του, απεφάσισε την μετονομασίαν εξ οδών και μίας πλατείας του Δήμου, δι' εν έκαστον δε των νέων ονομάτων των οδών και της πλατείας διατυπούται ειδική και συγκεκριμένη αιτιολογία. Την πρότασιν όμως ταύτην, κατόπιν της από 19 Ιανουαρίου 1976 γνωμοδοτήσεως του Συμβουλίου Τοπωνυμιών δεν ενέκρινεν ο Αναπληρωτής Νομάρχης Αττικής δια της προσβαλλομένης αποφάσεως, επί τη αιτιολογία ότι " δεν επιτρέπεται η αντικατάστασις καταλλήλων ονομάτων δημοτικών οδών, πλατειών κλπ, δι' ετέρων καταλλήλων, αλλά μόνον των ακαταλλήλων ονομάτων δια καταλλήλων τοιούτων". Αλλ' η κρίσις αύτη δεν τυγχάνει νόμιμος, διότι δέχεται ο Νομάρχης ότι ίνα αποφασισθή υπό του Οργανισμού της Τοπικής Αυτοδιοικήσεως η μετονομασία οδού ή πλατείας δέον να είναι ακατάλληλον το ήδη υπάρχον όνομα της οδού ή της πλατείας. Τοιαύτη όμως προϋπόθεσις δεν τίθεται υπό της εχούσης εφαρμογήν εν προκειμένω διατάξεως του άρθρου 37 του ν. 180/1975 και, συνεπώς τυγχάνει ακυρωτέα η προσβαλομένη απόφασις δια παράνομο αιτιολογίαν, κατά τα βασίμως δια της υπό κρίσιν αιτήσεως προβαλλόμενα. Αν και, κατά την γνώμην εννέα εκ των εχόντων αποφασιστικήν ψήφον μελών του δικαστηρίου, εκ του συνόλου της προσβαλλομένης αποφάσεως συνάγεται ότι ο Νομάρχης έκρινε κατ' ουσίαν ότι δεν συνέτρεχε λόγος αλλαγής, των ονομάτων των εν λόγω οδών. Επειδή, κατά ταύτα, δέον να γίνη δεκτή η υπό κρίσιν αίτησις. 

Δ ι α τ α ύ τ α

Δέχεται την υπό κρίσιν αίτησιν

Ακυροί την υπ' αριθ. 5777/19.2.1976 απόφασιν του Αναπληρωτού Νομάρχου Αττικής. Διατάσσει την επιστροφήν του παραβόλου και Επιβάλλει εις βάρος του Δημοσίου την δικαστικήν δαπάνην του Δήμου Ηρακλείου  Αττικής εκ δραχμών τεσσάρων χιλιάδων πεντακοσίων (4.500.-).

Εκρίθη και απεφασίσθη εν Αθήναις τη 9η Απριλίου 1979,

Ο Προεδρεύων Αντιπρόεδρος Ο Γραμματεύς

Εδημοσιεύθη δι' αυτόθι τη 11η Μαΐου ιδίου έτους.

Ο Πρόεδρος Ο Γραμματεύς