Ένα μικρό εισηγητικό σημείωμα σε μια λάθος συμμετοχή σε μια σύσκεψη του δεν έγινε

Χθες 30 Μαρτίου 2016 πήγα στην συνεδρίαση της επιτροπής ποιότητας ζωής. Είχα κάνει λάθος. Νόμιζα πως συνεδρίαζε η επιτροπή διαβούλευσης. Είχα πάει μια βδομάδα αργότερα! Τέλος πάντων. Οι δημοτικοί της τοπικής αυτοδιοίκησης (η Γραμματεύς της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής και ο εισηγητής του σχεδίου Διαχείρισης Απορριμμάτων, αυτό άλλωστε ήταν και το θέμα της συγκέντρωσης), όχι μόνον δεν με αγνόησαν αλλά μου ζήτησαν και την γραπτή εισήγηση, ένα μικρό κείμενο που είχα ετοιμάσει.

Αναρτώ το κείμενο εδώ και ζητώ τις κρίσεις και τις απόψεις των αναγνωστών.

Εισήγηση του Νίκου Β. Χατζηευστρατίου στην συνεδρίαση της 30/3/16 της Επιτροπή Διαβούλευσης Δ. Βεροίας (που τελικά ήταν συνεδρίαση της επιτροπής ποιότητας ζωής που δεν πραγματοποιήθηκε κι αυτή)

Οι οπτικές μέσα από τις οποίες προσεγγίζεται το ζήτημα των απορριμμάτων γενικώς και των οικιακών απορριμμάτων ειδικά είναι αυτές με τις οποίες προσεγγίζεται και κάθε άλλο κοινωνικό θέμα. Κατ’ αρχήν υπάρχει η θεσμοθέτηση, ο καθορισμός των κανόνων με τους οποίους μπορεί να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα. Συνεχίζουμε με την εφαρμογή των κανόνων που απαιτεί εκπαίδευση και  εξοπλισμούς, για να καταλήξουμε στον έλεγχο της εφαρμογής των διαδικασιών κάτι που ξεκινά από την αστυνόμευση συνεχίζει την επιβολή ποινών και επαίνων για να καταλήξει στην ανατροφοδότηση της διαδικασίας θεσμοθέτησης σε βάθος χρόνου.

Αυτά τα πολύ γενικά αναλύονται και εξειδικεύονται όσον αφορά σ΄ έναν Ελληνικό δήμο 50 με 100 χιλ κατοίκων, στην σύνταξη και ψήφιση ενός κανονισμού καθαριότητος, στην ενημέρωση των δημοτών αλλά και εκπαίδευση και εξοπλισμό των συνεργείων καθαριότητας και τέλος στην λειτουργία ενός μηχανισμού ελέγχου και καταστολής που θα οδηγεί στην επιβολή ποινών και απόδοση επαίνων. Αυτός ο μηχανισμός θα οδηγεί και στον εμπλουτισμό των κανόνων.

Όσον αφορά στον δήμο Βεροίας, έχουμε έναν σχετικά καλό κανονισμό καθαριότητος, ψηφίστηκε πριν δύο νομίζω χρόνια και ακόμη δεν έχουμε την δυνατότητα να δούμε πόσο έχει αφομοιωθεί από τον πληθυσμό. Όσον αφορά στην εφαρμογή του έχουμε ένα τμήμα διακομιδής σκουπιδιών με αποδοτικότητα που ελέγχεται, έχουμε ακόμη και εφαρμογές συστημάτων διαχείρισης άλλων ροών όπως είναι οι μπαταρίες αλλά δεν έχουμε εφαρμογή συστημάτων διαχείρισης ροών όπως είναι τα οικοδομικά απορρίμματα, τα φελιζόλ συσκευασίας, υπολειμμάτων κρεοπωλείων και επιχειρήσεων εστίασης αν και εκεί κάτι γίνεται στη διαχείριση των τηγανελαίων, και φυσικά μια ανεπαρκή διαχείριση χαρτιού, μετάλλων, γυαλιού και ηλεκτρικών συσκευών. Όσο κι αν αυτό ακούγεται παράξενο οι πολίτες στην πλειοψηφία τους γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν ως προς τον διαχωρισμό των απορριμμάτων στην πηγή τους αλλά τα πτωχά αποτελέσματα αυτής προσπάθειας οφείλονται στο ότι στον διαχωρισμό δεν αρκεί το πλειοψηφικό ρεύμα. Εκεί απαιτείται πλήρης συμμόρφωση.

Κάπου εδώ, στην ανάγκη για πλήρη συμμόρφωση δηλαδή,  εμφανίζονται κάποιοι που με προσποιητή ή και ειλικρινή έστω αφέλεια αναφέρονται σε έλλειψη παιδείας και ενημέρωσης. Όχι δεν απαιτείται παιδεία για να πετάς τα χαρτιά με τα χαρτιά και τα γυαλιά με τα γυαλιά. Απαιτείται λίγη προσοχή και προσπάθεια. Παιδεία μιας και τό 'φερε η κουβέντα απαιτείται για να μπορέσεις να καταλάβεις Αριστοτέλη και Θουκυδίδη. Για τα άλλα απαιτείται να μην είσαι ζώο.  Κι επειδή αναπόφευκτα μια κοινωνία ανθρώπων έχει ένα ποσοστό ατόμων με ζωώδεις συμπεριφορές,  αλλά και κάθε άνθρωπος κρύβει μέσα του μια αγελαία πλευρά, εδώ απαιτείται η αστυνόμευση και ένα καλοοργανωμένο σύστημα ποινών και επαίνων. Και εδώ είναι που δεν τα έχουμε καταφέρει διόλου. 

Με βάση τα παραπάνω έχω να καταθέσω σαν πολίτης που παρακολούθησε το θέμα μερικές προτάσεις

Ιδιωτικοποίηση

Ως προς την συλλογή και μεταφορά των απορριμμάτων οφείλει να επεκταθεί η χρήση των δυνάμεων της κοινωνίας. Της επιχειρηματικότητας δηλαδή. Στην διεθνή ορολογία αυτό ονομάζεται outsourcing στα Ελληνικά μεταφράζεται εξωτερική ανάθεση ή πιο απλά «το δίνουμε εργολαβία». Με τον τρόπο αυτό θα επιτευχθεί χαμηλό κόστος και υψηλότερη ποιότητα υπηρεσιών. Δευτερογενώς και αν η πολιτική της εξωτερικής ανάθεσης επεκταθεί και σε άλλες δραστηριότητες θα εμπεδωθεί η αντίληψη ότι αμείβεσαι μόνον από την απόδοση δουλειά σου. Μια αντίληψη που κάνει καλύτερη όλη την παραγωγική διαδικασία. Ο δήμος θα αρκείται να παραλαμβάνει και να πληρώνει το έργο των ή των εργολάβων. Αν βέβαια θεωρεί κανείς πως ο Δήμος δεν έχει την δυνατότητα ούτε να συντάξει και να υπογράψει συμβάσεις ή να επιβλέψει εργασίες τότε τα πράγματα έχουν εξίσου απλές λύσεις. Ας ανατεθεί και η σύνταξη των συμβάσεων και η άσκηση επιβλέψεως σε τρίτους. Υπάρχει και μια τρίτη ίσως αντίρρηση: Τι θα γίνουν οι νυν εργαζόμενοι στην καθαριότητα. Η απάντηση είναι: Ότι γίνεται σ΄ όλον τον κόσμο. Πιάνουν δουλειά στον εργολάβο. Εκεί πολύ συχνά κερδίζουν περισσότερα από όσα όταν ήταν δημοτικοί υπάλληλοι. 

Η αστυνόμευση

Έγινε σαφές πως αν όσοι δεν καταλαβαίνουν απλούς κανόνες πρέπει να πονέσουν για να αποκτήσουν το κατάλληλο αντανακλαστικό. Όλα τα ζώα εκπαιδεύονται μέσω ανάπτυξης εξηναγκασμένων αντανακλαστικών.  Για να επιβάλεις όμως κυρώσεις πρέπει να πιάσεις τους παραβάτες. Αυτό όμως δεν γίνεται με πέντε δημοτικούς αστυνομικούς. Ούτε με 25 δεν γίνεται. Απαιτείται λοιπόν μια άλλη προσέγγιση.  Κλειστό κύκλωμα παρακολούθησης σ’ όλη την πόλη 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Για να το κάνουμε πιο σαφές οφείλουν να παρακολουθούνται οι περιοχές των κάδων και περιοχές όπου εμφανίζονται εκ συστήματος παραβατικές συμπεριφορές σε σχέση με την διαχείριση των απορριμμάτων. Και εδώ απαιτούνται ειδικές γνώσεις και πληροφορίες. Η πρώτη ομάδα πληροφοριών σχετίζεται με την νομιμότητα του εγχειρήματος. Υπάρχει ο Νόμος περί προστασίας των ατομικών δεδομένων και φυσικά αρμόδια ανεξάρτητη αρχή.  Υπάρχουν και εξειδικευμένα Δικηγορικά γραφεία . Η δεύτερη ομάδα πληροφοριών έχει να κάνει με το τεχνικό μέρος. Και εδώ η λύση είναι απλή ανάθεση όλου του συστήματος παρακολούθησης σε ιδιωτική επιχείρηση. Αυτή θα πληρώνεται κατά το ήμισυ (ή κάποιο εύλογο ποσοστό) από τον δήμο κατ’ ευθείαν και η υπόλοιπη αμοιβή της  θα είναι μέρος των προστίμων που θα επιβάλλονται από παραβάσεις που αυτή διαπίστωσε και κατήγγειλε. 

Η εκπαίδευση των πολιτών

Αν και στον τομέα έχουν γίνει ικανοποιητικά βήματα προτείνεται μια ακόμη μικρή καινοτομία. Η ομάδα εθελοντών και τιμωρημένων. Και ενώ ο εθελοντισμός είναι λίγο πολύ γνωστό πως δουλεύει, οι τιμωρημένοι; Αντί να επιβάλλετε πρόστιμα, κόψτε τα στη μέση. Ένα ποσοστό τους κάντε το εθελοντική εργασία. Συγκροτήστε μια ή παραπάνω ομάδες εθελοντών και τιμωρημένων και βγάλτε τους έξω. Ακολουθήστε τους και καθοδηγήστε τους. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσα πράγματα θα μάθετε για την ίδια σας την πόλη. 

Δεν χρειάζεται βέβαια να σας πω ότι όποιος μάζεψε σκουπίδι από κάτω (είτε σαν εθελοντής είτε σαν τιμωρημένος) δεν θα ξαναβρωμίσει ποτέ άλλοτε.