Λευτέρης Τσουκαλάς: Να ρίξουμε τα ταμπού στα πυρηνικά

Τον τελευταίο καιρό ο blogger διαβάσει, μεταφράζει και γράφει κειμενα για την ενέργεια. Χαμπάρι δεν έχει γιατί το κάνει. Σήμερα μια συνέντευξη που παραχωρήθηκε στον Γιώργο Φιντικάκη και δημοσιεύθηκε στο liberal . Δεν σταματά στην ενέργεια επεκτείνεται και στην ανταγωνιστικότητα την αξιοπιστία κι ένα σωρά άλλα πράγματα. Αξίζει...

Ζούμε ενεργειακά ακόμη στην εποχή των σπηλαίων όταν παντού αλλού διαθέτουν ουρανοξύστες. Τα λόγια ανήκουν στον διακεκριμένο καθηγητή Πυρηνικής Τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Purdue University Λευτέρη Τσουκαλά, που μιλά για το άνοιγμα «αλά ελληνικά» της αγοράς ηλεκτρισμού, την συνεχιζόμενη υπερβολική εξάρτηση της χώρας από εισαγόμενα καύσιμα, και την ανάγκη να ρίξουμε τα ταμπού ως προς τα πυρηνικά.

Μιλά για το ακριβό ελληνικό κόστος ενέργειας, λέει ότι μια μεγαβατώρα κοστίζει 15 ευρώ στην ΔΕΗ όμως φτάνει στα 170 ευρώ στον καταναλωτή, πιστεύει ότι πρέπει να αξιοποιήσουμε περαιτέρω τον λιγνίτη, και προβλέπει ότι κάποια ημέρα θα δούμε και στην Ελλάδα πυρηνικό εργοστάσιο. Μιλά όμως και για την παντελή έλλειψη αξιοπιστίας και σεβασμού της χώρας στο εξωτερικό, όχι μόνο στην οικονομία, αλλά σε πολλαπλά επίπεδα. «Ποιος μπορεί να πάρει στα σοβαρά ένα κράτος που δεν μπορεί να φροντίσει από μόνο του την εθνική του ασφάλεια», όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Τσουκαλάς.

Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη

- Στο δημόσιο διάλογο κυριαρχεί η συζήτηση για την πώληση μονάδων της ΔΕΗ. Εσείς πως την καταλαβαίνετε, πόσο μάλλον όταν αφορά εφαρμογή μιας Οδηγίας την οποία έπρεπε να είχαμε εφαρμόσει από το 2001; Το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού και η πώληση μονάδων θα μπορούσαν να είχαν γίνει πολύ πιο γρήγορα, ώστε να είχαμε γλιτώσει το κόστος που συνεπάγεται όλη αυτή η χρονοτριβή. Εδώ όμως λειτουργούμε «ρωμαίικα». Δεν είναι εύκολο να πάρουμε μεγάλες αποφάσεις, καθυστερούμε -καθυστερούμε, και τις παίρνουμε στο παρά πέντε. Έτσι, κάνουμε και στην ενέργεια. Επί 16 χρόνια, όλες οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, και σήμερα οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, υποτίθεται ότι ανοίγουν την αγορά ηλεκτρισμού, ενώ στην πραγματικότητα καλύπτονται οριακά μόνον και εντελώς τυπικά έναντι της ΕΕ, κοροϊδεύοντας τις κοινοτικές αρχές.

- Σύμφωνοι, αλλά ακριβώς επειδή φτάσαμε στο και πέντε, το άνοιγμα της αγοράς θα γίνει βίαια για την ΔΕΗ, με σοβαρό κίνδυνο οι μονάδες να πουληθούν κοψοχρονιά…

Δεν έχουμε καταλάβει στην Ελλάδα ότι ο χρόνος όχι μόνο είναι χρήμα αλλά και συντελεστής αξιοπιστίας. Σκεφτείτε ότι έχετε μια μικρή εταιρεία, και ανακοινώνετε ότι σε ένα χρόνο θα έχετε κέρδη 100 εκατ. ευρώ. Περνά λοιπόν ο χρόνος και αντί για 100 εκατ, η εταιρεία σας παρουσιάζει κέρδη 90 εκατ. ευρώ. Η μετοχή της θα πέσει. Αν αντίθετα φτάσετε τα 110 εκατ. ευρώ, η μετοχή της θα ανέβει. Έστω τώρα μια κυβέρνηση που προβλέπει ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ 2,7% για φέτος, αλλά έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, φαίνεται ότι αποτυγχάνει να τον πιάσει. Όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου, η επίδοσή της θα αποτιμηθεί, και αυτό θα συνεισφέρει στην επαύξηση ή την μείωση της αξιοπιστίας της.

- Έχει χαθεί κα Τσουκαλά η αξιοπιστία της Ελλάδας στο εξωτερικό;

Παντελώς όσον αφορά την οντότητά μας ως κράτος. Το ζητούμενο για εμάς ποιο είναι ; Να αυξηθεί σε ορίζοντα δεκαετίας το ΑΕΠ κοντά στα 500 δισ ευρώ από τα 185 δισ. ευρώ σήμερα. Το 50% του παγκοσμίου ΑΕΠ παράγουν 1.200 εταιρείες, από τις οποίες οι 800 έχουν έδρα τις ΗΠΑ. Εμείς, όπως έχουν κάνει όλες οι σοβαρές χώρες στον κόσμο, πρέπει να φέρουμε 10-15 από αυτές στην Ελλάδα. Όπως έκαναν οι Ιρλανδοί την δεκαετία του 1990 για να προσελκύσουν μεγάλες αμερικάνικες πολυεθνικές, σαν τις Google, Apple, Tesla, Microsoft. Έναν κυβερνητικό ακτιβισμό προς ανάκτηση της αξιοπιστίας μας χρειαζόμαστε, που δεν έχει χαθεί μόνο στην οικονομία, αλλά και σε πολλούς άλλους τομείς.

-Τι εννοείτε ακριβώς;

Εννοώ ότι έχουμε χάσει σαν κράτος την αξιοπιστία μας σε τέσσερα επίπεδα. Πρώτα απ’ όλα στην εθνική ασφάλεια. Νομίζω ότι μια παράπλευρη συνέπεια της ένταξης της χώρας στην ευρωζώνη ήταν ότι καλλιεργήθηκε η ψευδαίσθηση ότι έχουμε λύσει και το ζήτημα της εθνικής άμυνας και ασφάλειας. Θεωρούσαμε ότι τα σύνορα της Ελλάδας είναι και σύνορα της Ευρώπης. Αλλά η Ευρώπη είναι μια υπερκρατική αρχιτεκτονική δομή αγορών «for business». Δεν έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο επίπεδο ώστε να υποχρεούται να υπερασπίσει την εθνική ασφάλεια μιας χώρας-μέλους. Άρα η αξιοπιστία σε ένα κράτος φαίνεται εφόσον είναι ικανό να φροντίσει από μόνο του την εθνική του ασφάλεια, διαφορετικά κανείς δεν σε παίρνει στα σοβαρά.

Το δεύτερο επίπεδο, στο οποίο έχουμε απολέσει την αξιοπιστία μας είναι η κοινωνική συνοχή. Ποιος μπορεί να πάρει στα σοβαρά μια χώρα γεμάτη εντάσεις, και έξαρση της παραβατικότητας, ακόμη και αν έχει πάμφθηνο εργατικό δυναμικό; Άλλωστε η κοινωνική συνοχή δείχνει την ποιότητα συγκρότησης της συλλογικότητας μιας χώρας. Το τρίτο επίπεδο είναι η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της, με κορυφαίο στρατηγικό στόχο να αυξηθεί όπως σας εξήγησα το ΑΕΠ. Έχουμε μπερδέψει την έννοια της Ευρώπης. Πιστέψαμε ότι είναι η εναλλακτική της παγκοσμιοποίησης, και την είδαμε σαν το τέλος της διαδρομής ενός ΚΤΕΛ. Παρ’ όλα αυτά η Ευρώπη είναι η γέφυρα που χρειαζόμαστε προκείμενου ακριβώς να βγούμε στην παγκοσμιοποίηση.

- Επαναπαυτήκαμε, λέτε…

Το πανηγυρίσαμε υπό μια έννοια, περάσαμε μια περίοδο μέθης, που μας δημιούργησε ψευδαισθήσεις και πλάνες. Υπάρχει όμως και ένα τέταρτο επίπεδο ανάκτησης της αξιοπιστίας μας, και αυτό είναι η φθηνή ενέργεια. Στο σύγχρονο κόσμο η ανθρώπινη εργασία υποκαθίσταται από το μηχανικό έργο. Σήμερα μια κιλοβατώρα ισοδυναμεί με την χειρωνακτική εργασία μιας ημέρας, δηλαδή με ένα μεροκάματο, αφού ισούται ενεργειακά με 3.000 θερμίδες. Αν έσκαβε ένας άνθρωπος από το πρωί ως το βράδυ θα παρήγαγε έργο μιας κιλοβατώρας. Πόσο κοστίζει αυτή σήμερα ; Κοστίζει 17 λεπτά, όταν στις ΗΠΑ δεν ξεπερνά τα 5 λεπτά. Και παρ’ ότι έχουμε να κάνουμε με μια υψηλή τιμή στην ενέργεια, είναι και πάλι πάμφθηνη μπροστά σε ένα μεροκάματο. Υπάρχει πουθενά χώρα στον κόσμο όπου μπορεί κάποιος να ζήσει με 17 λεπτά την ημέρα;

- Φαντάζομαι ότι εννοείτε ότι η φθηνή ενέργεια, είναι πιο σημαντική από το φθηνό εργατικό κόστος…

Εννοώ ότι αφού ανακαλύψαμε τον τρόπο να παράγουμε κίνηση, καίγοντας καύσιμη ύλη, είναι αχτύπητη η υποκατάσταση της χειρωνακτικής εργασίας από το μηχανικό έργο. Άρα φθηνή ενέργεια σημαίνει μεγαλύτερο κίνητρο για την διείσδυση της τεχνολογίας στο παραγωγικό γίγνεσθαι. Το κόστος ενέργειας λειτουργεί σαν φόρος επί του διαθέσιμου εισοδήματος νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Και στην Ελλάδα, το κόστος ενέργειας είναι ακόμη υψηλό.

- Γιατί συμβαίνει αυτό;

Είναι ακριβή, τόσο επειδή χρησιμοποιούμε ένα εισαγόμενο καύσιμο, όπως το φυσικό αέριο, όσο και επειδή η τιμή του ρεύματος είναι φορτωμένη με ρυθμιστικές και άλλες χρεώσεις, όπως οι Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας. Δηλαδή, τα χρήματα με τα οποία επιδοτούμε το κόστος ρεύματος των κατοίκων στα νησιά, προκειμένου να διαμορφωθεί σε λογικά επίπεδα, αφού οι απομονωμένες αυτές περιοχές, ακριβώς επειδή δεν είναι ακόμη διασυνδεδεμένες με την ηπειρωτική χώρα, τροφοδοτούνται από πανάκριβες μονάδες της ΔΕΗ που καίνε μαζούτ. Σημειωτέον ότι οι τιμές των υδρογονανθράκων δεκαπλασιάστηκαν την προηγούμενη δεκαετία, και παρά την μείωσή τους, δεν φαίνεται να μπορούν να επιστρέψουν στα προηγούμενα επίπεδα. Σκεφτείτε επίσης ότι η ηλεκτρική ενέργεια συμμετέχει σήμερα με ποσοστό 40% στο συνολικό μείγμα, με το υπόλοιπο 60% να αφορά ακόμη σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Αν ήθελα να περιγράψω την κατάσταση στην Ελλάδα, θα έλεγα ότι ζούμε ενεργειακά ακόμη στην εποχή των σπηλαίων, όταν παντού αλλού διαθέτουν ουρανοξύστες.

- Το πρόβλημα δηλαδή είναι ότι συνεχίζουμε να είμαστε εξαρτημένοι από τα εισαγόμενα καύσιμα;

Έχουμε φτάσει το 30% της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στη χώρα, να χρησιμοποιεί φυσικό αέριο. Εισάγουμε 4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το χρόνο, όταν η Γερμανία εισάγει 90 δισ. κ.μ. το χρόνο, τα οποία καταναλώνονται από την χημική βιομηχανία, και την οικιακή χρήση, όχι από την ηλεκτροπαραγωγή. Άρα, εκτιμώ ότι πρέπει να δώσουμε βάρος στην εγχώρια παραγωγή του λιγνίτη που υποαξιοποιείται, και των υδροηλεκτρικών. Σκεφτείτε ότι το κόστος της ΔΕΗ για να παράξει μια μεγαβατώρα καυσίμου είναι κάτω των 15 ευρώ, αλλά φτάνει στον καταναλωτή στα 170 ευρώ (το οικιακό), στα 180 ευρώ (εμπορικό), και στα 160 ευρώ (βιομηχανικό). Αλλά αν το ρεύμα σε μια χώρα κοστίζει πάνω από 50 ευρώ, τούτο σημαίνει ότι δεν μπορεί να διαθέτει ανταγωνιστική βιομηχανία. Και εμείς όπως είναι γνωστό βιομηχανία δεν έχουμε. Στη Γερμανία το κόστος ρεύματος είναι κάτω από 50 ευρώ, ενώ στη Γαλλία είναι 20 ευρώ.

- Τόσο η μία όμως, όσο και η άλλη διαθέτουν πυρηνικά. Μπορεί ποτέ η Ελλάδα με τόσο σεισμογενές έδαφος να αποκτήσει πυρηνικό σταθμό; Ακούγεται σαν αστείο…

Φυσικά και μπορεί. Καταρχήν το θέμα πυρηνική ενέργεια είναι πολύ μυθοποιημένο στην Ελλάδα, υπάρχει η αντίληψη πως πρόκειται για κάτι πολύ επικίνδυνο. Όπως σε όλα τα στερεότυπα, υπάρχει και μια δόση αλήθειας, αλλά και μια μεγάλη δόση υπερβολής. Η πραγματικότητα είναι ότι είναι μια πολύ σοβαρή τεχνολογία, που για να λειτουργήσει πρέπει να τη σεβαστούμε. Όσο για το θέμα του σεισμογενούς ελληνικού εδάφους, η τεχνολογία έχει κάνει μεγάλες προόδους τα τελευταία χρόνια, και μπορεί να το αντιμετωπίσει. Εδώ η Ελλάδα έχει φτιάξει τη Γέφυρα Ριου-Αντιρίου, που αντέχει σε 11 Ρίχτερ.

- Έστω λοιπόν ότι παρακάμπτουμε τα ταμπού. Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα με τα πυρηνικά;

Το αν η χώρα έχει την δυνατότητα να αποκτήσει την συγκεκριμένη τεχνολογία, καθώς πρόκειται για μια περίπτωση «ειδικής» τεχνολογίας, εφόσον η πρόσβαση σε αυτήν εξαρτάται από τη θέση της στη διεθνή κοινότητα. Η Ελλάδα είναι στο κλαμπ των ανεπτυγμένων χωρών, έχει δυνατότητες πρόσβασης, αλλά είναι κάτι που πρέπει να προκύψει από πρωτοβουλίες εθνικές, κρατικές. Πέντε όλες κι όλες χώρες στον κόσμο έχουν το δικαίωμα να φτιάξουν πυρηνικό καύσιμο, όσες είχαν κάνει πυρηνική δοκιμή πριν την 1η Ιανουαρίου 1967. Δηλαδή οι ΗΠΑ, Ρωσία, Αγγλία, Γαλλία, Κίνα. Ταυτόχρονα, υπάρχει και το λεγόμενο Nuclear Suppliers Group (36 χώρες ανάμεσα στις οποίες και η Ελλάδα), δηλαδή κράτη με δυνατότητα πρόσβασης όχι στο καύσιμο, αλλά στην πυρηνική τεχνολογία.

- Πιστεύετε ότι θα δούμε ποτέ στην Ελλάδα πυρηνικό εργοστάσιο; Μοιάζει με ανέκδοτο…

Το θεωρώ βέβαιο, πρώτον γιατί η Ελλάδα μπορεί να διεκδικήσει πρόσβαση στην πυρηνική τεχνολογία, και δεύτερο επειδή λόγω της θέσης της ως μέλος της ευρωζώνης και του ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να γίνει εξαγωγέας υψηλής ποιότητας ηλεκτρικής ενέργειας στην Μέση Ανατολή. Σκεφτείτε ότι η βιομηχανική μεγαβατώρα στην Γαλλία πωλείται 20 ευρώ ακριβώς επειδή κοστίζει μόλις 5 ευρώ. Χρειαζόμαστε όλων των μορφών τα καύσιμα- φυσικά και τις ΑΠΕ που λειτουργούν σαν την ατμομηχανή της διείσδυσης της πληροφορικής στο δίκτυο- κυρίως όμως χρειαζόμαστε να αρχίσουμε να συζητάμε για το ενεργειακό μας μέλλον δίχως προκαταλήψεις.

-Έστω ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, το ενεργειακό κόστος στην Ελλάδα μειώνεται και γινόμαστε μια αυτοματοποιημένη οικονομία στα πρότυπα των δυτικών. Τι θα γίνει με όλους αυτούς τους ανθρώπους που θα μείνουν χωρίς δουλειά;

Η απάντηση σε αυτό είναι η ανάπτυξη της οικονομίας των υπηρεσιών, όπως εκπαίδευση, ψυχαγωγία, διατροφή, υγεία, καινοτομία, έρευνα. Δεν πάει ποτέ κανείς σε ένα ρομπότ όταν είναι άρρωστος, αλλά σε ένα γιατρό. Και ο γιατρός πληρώνεται πολύ περισσότερο απ’ όσο κοστίζει ένα software, άρα υπάρχει το κίνητρο για να στραφούμε σε μια υψηλού επιπέδου οικονομία των υπηρεσιών.

- Σύμφωνοι, αλλά η Ελλάδα είναι ήδη παγκόσμια πρωταθλήτρια σε δικηγόρους, γιατρούς, μηχανικούς…

Κοιτάξτε, σε μια διασυνδεδεμένη οικονομία με την παγκοσμιοποίηση, και όχι απομονωμένη και εσωστρεφή όπως η δική μας, οι υπηρεσίες που θα παράγουν οι γιατροί μας δεν θα «καταναλώνονται» μόνο στην Ελλάδα, αλλά θα «εξάγονται» στην ευρύτερη περιοχή μας. Ας γίνει η Ελλάδα ένα hub υπηρεσιών σε υγεία, και παιδεία, δεν υπάρχει λόγος τα πανεπιστήμια μας να μην έχουν 100.000 ξένους φοιτητές. Ηγεσία και στόχευση θέλει για να φτάσουμε εκεί, δεν είναι δα, και πυρηνική φυσική.

- Μου δίνετε την πάσα να σας ρωτήσω αν τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι εσωστρεφή…

Είναι απλά σχιζοφρενικά. Διότι από την μια πλευρά διαθέτουν πρωτοκλασάτους καθηγητές που για να περάσουν μέσα από την βάσανο της ακαδημαϊκής αξιολόγησης κρίνονται με τις καλύτερες διεθνείς πρακτικές. Από την άλλη πλευρά όμως ακολουθούν πρακτικές, που αντιλαμβάνονται τα πανεπιστήμια σαν μέσο άσκησης κοινωνικής πολιτικής, όπως για παράδειγμα το να εισέρχεται σε αυτά όσο το δυνατόν μεγαλύτερος αριθμός φοιτητών. Πάρτε για παράδειγμα το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας όπου και διδάσκω. Τα λειτουργικά του έξοδα είναι 3 εκατ ευρώ το χρόνο για περίπου 20.000 φοιτητές, 500 μέλη διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού και 1.000 άτομα διοικητικού προσωπικού. Ένα αντίστοιχο πανεπιστήμιο στις ΗΠΑ θα είχε μπάτζετ τουλάχιστον  1 δισ. δολάρια το χρόνο. Το πανεπιστήμιο του Perdue της Ιντιάνα, όπου επίσης διδάσκω, έχει μπάτζετ 2 δισ. δολάρια το χρόνο, αλλά οι φοιτητές πληρώνουν δίδακτρα 53.000 ευρώ το χρόνο. Από την μια πλευρά διαχειριζόμαστε τα πανεπιστήμια με τις κλασσικές «ρωμαίικες» πρακτικές, και από την άλλη προκειμένου να εξελιχθούν οι καθηγητές πρέπει να κριθούν με τις αυστηρότερες πρακτικές.

- Ας κλείσουμε τη συνέντευξη με το θέμα των ημερών, την ΔΕΗ. Η εταιρεία βρίσκεται στα σχοινιά, τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει προκειμένου να κρατηθεί όρθια;

Αυτό που καταρρέει σήμερα είναι το επιχειρησιακό μοντέλο της ΔΕΗ, όχι ο πυρήνας της, δηλαδή η τεχνογνωσία ή το ανθρώπινο δυναμικό της. Ας μην γελιόμαστε φωνακλάδες και σαματατζήδες υπάρχουν παντού. Αλλού είναι το πρόβλημα, ότι στην μεταπολιτευτική Ελλάδα, το κορυφαίο οικονομικό πρόταγμα ήταν να δημιουργήσουμε μια κοινωνική οικονομία, όχι ανταγωνιστική. Τώρα αυτό που πρέπει να γίνει στην ενέργεια είναι ένα νέο μοντέλο λειτουργίας της ΔΕΗ, ένα σχέδιο για μια νέα ενεργειακή βιομηχανία, που δεν θα έχει μόνο μια εταιρεία με δεσπόζουσα θέση, δηλαδή έναν παίκτη με μερίδιο πάνω από 40%. Χρειαζόμαστε επομένως μια ενεργειακή βιομηχανία που να παράγει τριπλάσιες ποσότητες ενέργειας από τις σημερινές, και από τις 50.000 γιγαβατώρες να πάμε στις 150.000 γιγαβάτωρες, αλλά στο ένα τρίτο της τιμής.

- Κινδυνεύει η Ελλάδα να ζήσει μια ενεργειακή κατάρρευση τύπου Αργεντινής;

Αν δεν αλλάξουμε μοντέλο, αν συνεχίσουμε να κρατάμε την αγορά ενέργειας κλειστή, αν δεν καταπολεμήσουμε το φαινόμενο των ληξιπρόθεσμων οφειλών, και φυσικά αν η χώρα συνεχίσει να βολοδέρνει σε μνημόνια, η απάντηση είναι, ναι κινδυνεύει. Θα σας έλεγα μάλιστα ότι για εμένα είναι παράδοξο ότι δεν έχουμε ακόμη γίνει Αργεντινή, παντού όχι μόνο στα ενεργειακά, και αυτό το οφείλουμε στο ευρώ. Σκεφτείτε μόνο ότι την προηγούμενη δεκαετία η Ελλάδα υπέστη ένα παρατεταμένο σοκ από την αύξηση των τιμών του πετρελαίου, που υπερδεκαπλασιάστηκαν. Από 10 δολάρια το βαρέλι το 1999, έφτασαν το 2008 στα 148 δολάρια.

- Βέβαια, έκτοτε οι τιμές του αργού έχουν πέσει...

Ναι, αλλά οι επιπτώσεις εκείνου του σοκ ποτέ δεν θεραπεύτηκαν. Ήταν για εμάς η απόλυτη καταιγίδα, παρήγαγε τρομερές πιέσεις και στα δύο ελλείμματα, τόσο στο δημοσιονομικό όσο και στο εμπορικό. Το κράτος κάλυψε την πετρελαϊκή αυτή πίεση με δανεισμό, και το χειρότερο είναι ότι την εποχή εκείνη, των ανοδικών τιμών του αργού, η Ελλάδα κατασκεύαζε μεγάλα έργα, δρόμους, σπίτια, δαπάνες εξαιρετικά ενεργοβόρες. Έκανε δηλαδή ό,τι έκαναν οι Ευρωπαίοι δύο-και τρεις δεκαετίες νωρίτερα, σε περιβάλλον χαμηλότερων τιμών πετρελαίου. Άρα το ότι δεν γίναμε Αργεντινή, την τελευταία δεκαετία όταν το πετρέλαιο κάλπαζε, το οφείλουμε στη συμμετοχή μας στο ευρώ, που μας έδωσε πρόσβαση σε φθηνή πίστωση, και χαμηλά επιτόκια. Σήμερα, οι πετρελαϊκές τιμές είναι μικρότερες, οι αδυναμίες όμως της χώρας, και ειδικά της ΔΕΗ είναι μεγαλύτερες από ποτέ. Αν δεν θεραπευτούν γρήγορα, θα έλεγα ότι τα πάντα είναι ανοικτά αναφορικά με το ερώτημά σας. Στις σημερινές παθογένειες της ΔΕΗ και της γενικότερης λειτουργίας του συστήματος ηλεκτρισμού της χώρας διακρίνει κανείς αρκετά κοινά σημεία με τις ενεργειακές κρίσεις που ταλαιπώρησαν αλλά και ταλαιπωρούν ακόμη την Αργεντινή.