duduk

Κι άξαφνα γίναμε Ντουντουκούπολη κι εμείς Ντουντουκοπολίτες. Με ντουντουκοσύμβουλους που θέλουν να γίνουν ντουντουκοδήμαρχοι στη θέση της Ντουντουκοδημαρχίνας. Σκέφτηκα λοιπόν να κάνω μια μικρή αφιέρωση στη ντουντούκα. Όσο κι αν νομίζουμε πως η ντουντούκα δεν είναι παρά ένα θορυβώδες παιδικό παιχνίδι τα πράγματα είναι αλλιώς. Η ντουντούκα- duduk για την ακρίβεια- είναι το εθνικό όργανο της Αρμενίας και παράγει έναν υπέροχο ήχο ο οποίος λόγω της κατασκευής του οργάνου είναι πολύ πιο γλυκός και μελωδικός από αυτόν του ζουρνά ο οποίος μορφολογικά μόνον μοιάζει με το duduk. Την ντουντούκα δηλαδή.

Αντιγράφω από το site music heaven.

Το παραδοσιακό όργανο της Αρμενίας με τον ζεστό, απαλό και  ένρινο ήχο.

νουντούκ

Χρησιμοποιείται για αργά, λυρικά αλλά και γρήγορα, χορευτικά κομμάτια. Η παρουσία ενός ντουντούκ είναι απαραίτητη σε κάθε γιορτή στην Αρμενία.
Το ντουντούκ είναι ξύλινο, κυλινδρικό, πνευστό όργανο τύπου όμποε (με διπλή επικρουστική γλωττίδα). Κατασκευάζεται από ξύλο βερικοκιάς ή καρυδιάς ή αχλαδιάς. Προέρχεται από περιοχές του Καυκάσου, στην Αρμενία, όπως επίσης στη Γεωργία και, σε παρόμοια μορφή, στο Αζερμπαϊτζάν. Το ντουντούκ που θα αναλύσουμε παρακάτω είναι το κατ’ εξοχήν παραδοσιακό όργανο της Αρμενίας.

το εύρος

Η έκταση του Αρμένιου ντουντούκ είναι μόνο μια οκτάβα. Έχει 8 οπές για τα δάχτυλα στο επάνω μέρος, μια για τον αντίχειρα και μια δεύτερη για το κούρδισμα στο κάτω μέρος, την οποία κλείνει ο οργανοπαίκτης καθώς παίζει, με το στομάχι του ή με το γόνατό του˙ ανάλογα τη στάση στην οποία παίζει. Κατασκευάζεται σε 3 μεγέθη. Ένα κλειδί κλαρινέτου προστίθεται, στο μεγαλύτερο μέγεθος, ώστε να αναπαραχθούν εύκολα οι χαμηλότεροι φθόγγοι. Το κούρδισμα είναι μη-συγκερασμένο διατονικό.

Η γλωττίδα είναι ένας κύλινδρος από καλάμι, το οποίο γίνεται πλατύ στη μια άκρη, θυμίζοντας

το καλάμι

ράμφος πάπιας. Ένα δερμάτινο δαχτυλίδι, κατασκευασμένο από φλοιούς δέρματος, αγκαλιάζει τη γλωττίδα, την πιέζει, ως ρυθμιστής του ανοίγματός της, αλλά και να προστατεύσει τη γλωττίδα από επέκταση ή δημιουργία ρωγμών ή από ενδεχόμενη απώλεια αέρα. Σ’ αυτό το δαχτυλίδι δένεται το καπάκι. Όπως όλα τα όργανα που έχουν γλωττίδα, έτσι και στο ντουντούκ χρειάζεται να νοτισθεί με λίγο νερό η γλωττίδα ώστε να ανοίξει. Λίγες φορές είναι κάποιος τυχερός ώστε να βρει αμέσως ένα καλό όργανο που να ταιριάζει απόλυτα με τη γλωττίδα του. Στην πραγματικότητα, χρειάζεται να αλλάξει κανείς πολλές γλωττίδες για να πετύχει όσο το δυνατόν καλύτερη συμβατότητα με το duduk του. Η τοποθέτηση των χειλιών πάνω στη γλωττίδα είναι όπως στο όμποε. Επίσης, τα μάγουλα μπορούν να είναι λίγο φουσκωμένα. Το vibrato γίνεται με την κίνηση του πάνω χείλους.

οι γλωτίδες του duduk

Το Αρμένιο ντουντούκ είναι απλό όσον αφορά την κατασκευή του και επιτρέπει μια μεγάλη ελευθερία στην προσωπική έκφραση. Χρειάζεται πολύ καλή αναπνοή – διαφραγματική – σωστή στάση του σώματος και χαλαρότητα. Γίνεται και χρήση της κυκλικής αναπνοής.
Ενδιαφέρον είναι ότι στην Αρμενία προτιμάται το ξύλο της βερικοκιάς για την κατασκευή του, ώστε ο ήχος του να είναι κοντινότερος στην ανθρώπινη φωνή και να αποφευχθεί ο έντονος ήχος του ζουρνά. Ο ήχος του ντουντούκ είναι ζεστός, απαλός, ένρινος και χρησιμοποιείται για αργά, λυρικά αλλά και γρήγορα, χορευτικά κομμάτια. Η παρουσία ενός ντουντούκ είναι απαραίτητη σε μια γιορτή στην Αρμενία. Λογαριάζεται ως η φωνή της Αρμένιας ψυχής και δεν είναι απλώς ένα κομμάτι της παραδοσιακής μουσικής του έθνους.

levon minassian

Ο Djivan Gasparyan (Αρμένιος μουσικός και συνθέτης, έκανε το ντουντούκ γνωστό στον κόσμο) προσπάθησε να αποδείξει πως το όργανο είναι των βοσκών και είναι ικανό να ερμηνεύσει μουσική του μεσαίωνα. Εντυπωσιακό είναι πως η τεχνική του παιξίματος και η κατασκευή του προσδίδουν έναν ιδιαίτερο ηχητικό χαρακτήρα. Επιπλέον και τελειώνοντας, σας προτείνω να ακούσετε μουσική με ντουντούκ του Levon Minassian, ίσως ο πιο γνωστός οργανοπαίκτης ντουντούκ αυτή τη στιγμή.
Πηγές:
-www.wikipedia.org
-commons.wikimedia.org
-www.duduk.com

Περισσότερα: http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&id=2300#ixzz2nZb1nzC8

Υπάρχουν και Δυτικοί συνθέτες που έγραψαν μουσική για duduk. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο δικός μας Yanni . Δείγμα εδώ.

Πρόταση του Blogger: Μιας και όπως πάει το πράγμα δεν την γλυτώνουμε την μετονομασία, σύσσωμο το επιτελείο του blog προτείνει να οργανώσουμε ένα σεμινάριο ντουντούκ όπου θα φέρουμε δάσκαλους ντουντούκας απ’ όλα τα μέρη του κόσμου, ενθαρρύνοντας τους νέους μουσικούς να μάθουν ντουντουκ και πάει λέγοντας.

Είναι άδικο να ξέρει από ντουντούκα μόνον η δήμαρχος της Ντουντουκούπολης.