Κι άλλος κρυμμένος σκελετός...

Είχα παρακολουθήσει την συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της 5^ης Νοεμβρίου του 2012. Τότε ο πρώην Δήμαρχος Αποστόλου Παύλου Λεφτέρης Βαλαβάνης προσκόμησε 25 υπογραφές συμπολιτών του οι οποίοι ζητούσαν σύμφωνα με το άρθρο 215 παρ 3 του Κώδικα Δήμων να τους δοθεί ο λόγος προκειμένου να παρουσιάσουν μια θετική πρόταση για την τοπική κοινωνία.

Ο μόνος που μίλησε ήταν ο πρώην Δήμαρχος στον οποίον το σώμα έδωσε με προθυμία τον λόγο. Δεν θυμάμαι την χρήσιμη πρόταση. Ο κ. Βλαβάνης εστιάστηκε στο να πείσει το σώμα των Δημοτικών Συμβούλων ότι αυτός, αν και λίγο ανοικοκύρευτος στην διαχείριση των οικονομικών του Δήμου, υπήρξε ως προς την ουσία των πραγμάτων και τίμιος και ρέκτης. Σε μια εκτός θέματος παρένθεσή του μάλιστα είπε και  πράγματα χρήσιμα για τον ευρύτερο Καλλικρατικό Δήμο. 

Μας θύμισε πως έχουμε κάμποσους σκελετούς κρυμμένους στα ντουλάπια μας. Σκελετούς όπως το εγκαταλειμμένο πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής, το οποίο ανακάλυψα τις προάλλες, το παρατημένο κολυμβητήριο το οποίο επισκέφτηκα για πρώτη φορά πριν μερικές μέρες και τέλος εκείνη την απόφαση του Συμβουλίου της επικρατείας την οποία όλοι μας προσπαθούμε επί επτά χρόνια να ξεχάσουμε.   Την  απόφαση για την αποκατάσταση του Ρωμαϊκού Δρόμου της Βέροιας, που συμπίπτει με την οδό Μητροπόλεως. Την έψαξα και την βρήκα. Ιδού:

ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ:          Συμβούλιο της Επικρατείας

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ:      3912

ΕΤΟΣ:                    2007

ΤΜΗΜΑ:                       Τμήμα Ε’

ΘΕΜΑ:  Πότε είναι επιτρεπτή κατ΄εξαίρεση η διατήρηση αρχαιοτήτων σε κατάχωση και η επιχείρηση εργασιών επί του χώρου. Τα αποκαλυπτόμενα με την αρχαιολογική έρευνα μνημεία πρέπει κατ’ αρχήν να διατηρούνται ορατά και επισκέψιμα και να αναδεικνύονται, εντασσόμενα στη σύγχρονη κοινωνική ζωή, με τη λήψη των κατάλληλων μέτρων προστασίας τους. Είναι επιτρεπτή κατ’ εξαίρεση η διατήρηση των αγαθών αυτών σε κατάχωση. 

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 14 Ιουνίου 2006, με την εξής σύνθεση : Κ. Μενουδάκος, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος, Ιω. Μαντζουράνης, Αικ. Σακελλαροπούλου, Σύμβουλοι, Κων. Κουσούλης, Ρ. Γιαννουλάτου, Πάρεδροι. Γραμματέας η Αρ. Σγουρέλλη.

Για να δικάσει την από 19 Οκτωβρίου 2005 αίτηση των: 1) Σωματείου με την επωνυμία «........», που εδρεύει στην Αθήνα, 2)…………., 3)…………….., 4)……………….., 5)………………….., 6)……………………., 7)………………………., 8) ………………………… 9) ………………… 10) …………….. 11)……………, 12) ………………….. 13) …………………. 14) …………… και 15) ……………. οι οποίοι παρέστησαν με τον δικηγόρο Βασίλειο Δωροβίνη (Α.Μ. 3177), που τον διόρισαν με πληρεξούσιο, κατά του Υπουργού Πολιτισμού, ο οποίος παρέστη με την Αγγελική Καστανά, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, και κατά του παρεμβαίνοντος Δήμου Βέροιας, ο οποίος παρέστη με τον δικηγόρο Βασίλειο Ράλλη (Α.Μ. 1812), που τον διόρισε με απόσπασμα πρακτικού Συνεδριάσεως της Δημαρχιακής του Επιτροπής. Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθεί η υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ17/23662/1261/17-6-2005 απόφαση του Υφυπουργού Πολιτισμού, με την οποία εγκρίθηκε υπό όρους η διατήρηση ορατών ορισμένων τμημάτων της ρωμαϊκής οδού επί της οδού Μητροπόλεως στη Βέροια και η κατάχωση άλλων τμημάτων αυτής. Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του Εισηγητή, Συμβούλου Ιω. Μαντζουράνη. Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο των αιτούντων, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση, τον πληρεξούσιο του παρεμβαίνοντος Δήμου Βέροιας και την αντιπρόσωπο του Υπουργού, οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψής. Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι

Α φ ο ύ   μ ε λ έ τ η σ ε  τ α  σ χ ε τ ι κ ά  έ γ γ ρ α φ α

Σ κ έ φ θ η κ ε   κ α τ ά   τ ο   Ν ό μ ο

1. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση, για την άσκηση της οποίας έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (Α 2526376, 1817578/2005 ειδικά γραμμάτια παραβόλου), ζητείται η ακύρωση της απόφασης ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/ Φ17/ 23662/1261/17-6-2005 του Υφυπουργού Πολιτισμού, με την οποία εγκρίθηκε υπό όρους η διατήρηση ορατών ορισμένων τμημάτων της ρωμαϊκής οδού επί της οδού Μητροπόλεως στη Βέροια και η κατάχωση άλλων τμημάτων αυτής.

2. Επειδή, τόσο το προτασσόμενο στο δικόγραφο σωματείο, το οποίο έχει, κατά το οικείο καταστατικό, ως σκοπό την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, όσο και οι λοιποί αιτούντες, φερόμενοι ως κάτοικοι του Δήμου Βέροιας, με έννομο συμφέρον ασκούν την κρινόμενη αίτηση. Εξ άλλου, η αίτηση ασκείται εμπροθέσμως την 20-10-2005, ήτοι εντός εξήντα ημερών από της εκδόσεως της προσβαλλομένης πράξεως (17-6-2005), μη υπολογιζομένου του διαστήματος των δικαστικών διακοπών (1-7 έως 15-9-2005 βλ. Σ.Ε. 2808/ 2002).

3. Επειδή, με έννομο συμφέρον και εν γένει παραδεκτώς παρεμβαίνει υπέρ του κύρους της προσβαλλομένης πράξεως ο Δήμος Βέροιας.

4. Επειδή, στο άρθρο 3 του ν. 3028/2002 «Για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς» (Α΄ 153) ορίζεται ότι: «1. Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Χώρας συνίσταται κυρίως α) στον εντοπισμό, την έρευνα, την καταγραφή, την τεκμηρίωση και τη μελέτη των στοιχείων της β) στη διατήρηση και στην αποτροπή της καταστροφής, της αλλοίωσης και γενικά κάθε άμεσης ή έμμεσης βλάβης της γ) …. δ) στη συντήρηση και την κατά περίπτωση αναγκαία αποκατάστασή της ε) στη διευκόλυνση της πρόσβασης και της επικοινωνίας του κοινού με αυτήν στ) στην ανάδειξη και την ένταξή της στη σύγχρονη κοινωνική ζωή …». Εξ άλλου, στο άρθρο 9 του ίδιου νόμου ορίζονται τα εξής : «1. Για τη διατήρηση ή μη ακινήτου αρχαίου αποφαίνεται η Υπηρεσία με αιτιολογημένη έκθεση μετά τη διενέργεια διερευνητικής ανασκαφής, εάν αυτό είναι αναγκαίο. … 2. Σε κάθε περίπτωση που αποφασίζεται να καταχωθεί ή να μη διατηρηθεί στον τόπο όπου βρίσκεται το αρχαίο απαιτείται η προηγούμενη φωτογράφηση, αποτύπωση και τεκμηρίωσή του, καθώς και η κατάθεση εκτενούς επιστημονικής έκθεσης συνοδευόμενης από λεπτομερή κατάλογο ευρημάτων. 3…». Τέλος, στο άρθρο 10 του νόμου αυτού ορίζεται ότι : «1… 4. Για κάθε εργασία, επέμβαση ή αλλαγή χρήσης σε ακίνητα μνημεία, ακόμα και αν δεν επέρχεται κάποια από τις συνέπειες της παραγράφου 1 σε αυτά (καταστροφή, βλάβη, ρύπανση ή αλλοίωση), απαιτείται έγκριση που χορηγείται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου …». Από τις διατάξεις αυτές, ερμηνευόμενες υπό το φως του άρθρου 24 παρ. 1 και 6 του Συντάγματος, που επιβάλλει στην Πολιτεία την εις το διηνεκές διατήρηση των μνημείων και λοιπών στοιχείων του πολιτιστικού περιβάλλοντος και τη λήψη μέτρων όχι μόνον για την αποφυγή καταστροφής ή βλάβης αυτών, αλλά και για την ανάδειξή τους, προκύπτει ότι τα αποκαλυπτόμενα με την αρχαιολογική έρευνα μνημεία πρέπει κατ’ αρχήν να διατηρούνται ορατά και επισκέψιμα και να αναδεικνύονται, εντασσόμενα στη σύγχρονη κοινωνική ζωή, με τη λήψη των κατάλληλων μέτρων προστασίας τους. Και είναι μεν επιτρεπτή κατ’ εξαίρεση η διατήρηση των αγαθών αυτών σε κατάχωση και η επιχείρηση εργασιών επί του χώρου, αλλά κατόπιν ειδικώς αιτιολογημένης κρίσεως περί του ότι α) η άμεση ανάδειξη, εν όψει της σημασίας του αγαθού, δεν είναι αναγκαία ή ότι υπάρχει κίνδυνος βλάβης αυτού από την ανάδειξη και β) η ακολουθούμενη μέθοδος καταχώσεως και εκτελέσεως των εργασιών δεν έχει ως αποτέλεσμα την άμεση ή έμμεση βλάβη του μνημείου ή την αδυναμία μεταγενεστέρας προσβάσεως, μελέτης ή αναδείξεώς του (πρβλ. Σ.Ε. 3487/2003).

5. Επειδή, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα ακόλουθα: Με την απόφαση 2237/30.6.1997 της ΙΖ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (Ε.Π.Κ.Α.), η οποία εξεδόθη κατόπιν γνωμοδοτήσεως (247/9.6. 1997) του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, εγκρίθηκε μελέτη του Δήμου Βέροιας για την ανάπλαση - διαμόρφωση της οδού Μητροπόλεως, με σκοπό την ανάδειξη τμημάτων ρωμαϊκής οδού που είχε προσφάτως αποκαλυφθεί εκεί. Στην μελέτη προβλεπόταν, ειδικότερα, η διατήρηση και ανάδειξη των τμημάτων της ρωμαϊκής οδού σε υψηλότερο επίπεδο από αυτό που βρέθηκαν, τα δε τμήματα της εν λόγω οδού εντάχθηκαν σε νησίδες πρασίνου, φωταγωγήθηκαν και τοποθετήθηκαν ενημερωτικές πινακίδες. Στη συνέχεια, ο Δήμαρχος Βέροιας με το 160/20.8.2002 έγγραφό του προς τη ΙΖ΄ Ε.Π.Κ.Α. ζήτησε την τροποποίηση της 247/1997 πράξεως του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων και την κατάχωση του μνημείου, λόγω κυκλοφοριακών προβλημάτων και αντιδράσεων από τους επαγγελματίες της περιοχής. Ο Υπουργός Πολιτισμού με την ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ17/69405/4415/22.11.2002 απόφασή του, μετά από γνωμοδότηση (39/2002) του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (Κ.Α.Σ.), ενέκρινε την διατήρηση ορατού και διαμορφωμένου, ως έχει, του τμήματος της ρωμαϊκής οδού λόγω της «εξαιρετικής διατηρήσεως των αρχαίων και της επιτυχούς εντάξεως του αρχαίου δρόμου στο σύγχρονο ιστό της πόλεως». Ακολούθως το Δημοτικό Συμβούλιο Βέροιας, με την απόφαση 335/5.5.2003 ετοποθετήθη υπέρ της αμφιδρομήσεως της οδού Μητροπόλεως με ταυτόχρονη κατάργηση της υφιστάμενης μονοδρομήσεως και της καταχώσεως των διαμορφωμένων τμημάτων της ρωμαϊκής οδού, ή της διατηρήσεως των τμημάτων αυτών με απομείωση του πλάτους των νησίδων προβολής των αρχαίων και του πεζοδρομίου δεξιά κατά την άνοδο. Εν συνεχεία το Δ.Σ. του πιό πάνω Δήμου με την 565/30.8.2004 απόφασή του ενέκρινε την μελέτη κυκλοφοριακών ρυθμίσεων για την αμφιδρόμηση της οδού Μητροπόλεως. Μετά ταύτα, ο Υφυπουργός Πολιτισμού ενέκρινε μετά από σχετική γνωμοδότηση (49/2004) του Κ.Α.Σ., (βλ. την ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ17/94613/5323/17.12.2004 απόφασή του) το αίτημα του Δήμου Βεροίας για αποκατάσταση της διπλής κυκλοφορίας επί της οδού Μητροπόλεως, υπό τον όρο, μεταξύ των άλλων, της υποβολής και εγκρίσεως σχετικής μελέτης (όρος δ΄). Εν όψει τούτου, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Βέροιας, αφ’ ενός μεν ενέκρινε (βλ. την 72/24.1.2005 απόφασή του) την μελέτη αμφιδρόμησης της οδού Μητροπόλεως, αφ’ ετέρου δε την εκτέλεση του επιδίκου έργου, σύμφωνα με το άρθρο 11 του Π.Δ. 171/1987, με αυτεπιστασία (βλ. την 142/21.2.2005 απόφασή του). Κατά της ανωτέρω αποφάσεως του Υπουργού Πολιτισμού ασκήθηκε αίτηση ακυρώσεως από τον δεύτερο των αιτούντων, η επί της οποίας δίκη, όμως, κηρύχθηκε κατηργημένη με την 2573/2005 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, επειδή, εν τω μεταξύ, είχε ανακληθεί η πράξη αυτή με την ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ17/24648/1271/27-5-2005 απόφαση του Υφυπουργού Πολιτισμού «λόγω μη πλήρους εναρμόνισης του περιεχομένου της με τα αρχαιολογικά δεδομένα». Εν συνεχεία, μετά την 581/2005 αίτηση του Δημάρχου Βεροίας και την 23/2005 γνωμοδότηση του Κ.Α.Σ. εκδόθηκε η προσβαλλόμενη με την κρινόμενη αίτηση απόφαση, με την οποία εγκρίθηκε εκ νέου «για την καλύτερη προστασία των αρχαιοτήτων», η διατήρηση ορατού ενός τμήματος της αρχικώς αναδειχθείσης ρωμαϊκής οδού επί της οδού Μητροπόλεως, αλλά και η διατήρηση σε κατάχωση του μεγαλύτερου τμήματός της.

6. Επειδή, προβάλλεται ότι η προσβαλλόμενη πράξη είναι αναιτιολόγητη, διότι αφ’ ενός η Διοίκηση δεν εξηγεί τους λόγους μεταβολής της άποψής της ως προς την ανάγκη διατήρησης και ανάδειξης του μνημείου, δεδομένων μάλιστα και των εκφρασθεισών απόψεων των αρμοδίων τοπικών φορέων και επιστημόνων, αφ’ ετέρου δε διότι δεν υπάρχει οποιαδήποτε πρόβλεψη ως προς τη μέθοδο καταχώσεως των τμημάτων του μνημείου. Πράγματι, από το σύνολο των στοιχείων του φακέλου, μεταξύ των οποίων και η υπ’ αριθμ. 23/14-6-2005 γνωμοδότηση του Κ.Α.Σ., κατ’ επίκληση της οποίας εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, δεν προκύπτει η συνδρομή των προϋποθέσεων, οι οποίες θα δικαιολογούσαν, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην προηγούμενη σκέψη, την κατάχωση μεγάλου τμήματος του μνημείου, η οποία εγκρίθηκε με την απόφαση αυτή, και μάλιστα κατά μεταβολή της προηγούμενης αντίθετης απόψεως της Διοικήσεως. Ειδικότερα, ενώ ο Υπουργός Πολιτισμού είχε απορρίψει αίτηση του Δήμου περί καταχώσεως και είχε εγκρίνει με την υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/ Α1/Φ17/69405/4415/ 22.11.2002 απόφασή του, την διατήρηση ορατού και διαμορφωμένου, ως είχε, του τμήματος της ρωμαϊκής οδού λόγω της «εξαιρετικής διατηρήσεως των αρχαίων και της επιτυχούς εντάξεως του αρχαίου δρόμου στο σύγχρονο ιστό της πόλεως», εν συνεχεία αποφάσισε την κατάχωση της ρωμαϊκής οδού ενόψει της μελέτης αμφιδρομήσεως της οδού Μητροπόλεως και της καλύτερης εξυπηρέτησης της κυκλοφορίας σε αυτήν, παρόλο που, όπως προκύπτει από την μελέτη που εκπόνησε εργαστήριο του Α.Π.Θ. μετά από αίτημα του Δήμου Βεροίας σχετικά με τις αναγκαίες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στην Βέροια, η αμφιδρόμηση της οδού Μητροπόλεως δεν πρόκειται να περιορίσει καθόλου τον κυκλοφοριακό της φορτίο. Εξ άλλου, το κριτήριο της εξυπηρέτησης των συμφερόντων των καταστηματαρχών της περιοχής δεν μπορεί να αποτελέσει νόμιμη αιτιολογία για την μη ανάδειξη του επίδικου μνημείου, ενώ η σκέψη που περιέχεται στην ως άνω γνωμοδότηση του Κ.Α.Σ., ότι με την κατάχωση πρόκειται να προστατευθούν οι επίδικες αρχαιότητες από την κυκλοφορία και την ρύπανση, δεν αιτιολογείται ειδικώς και έρχεται σε αντίθεση αφ’ ενός προς προηγούμενες αποφάσεις του Συμβουλίου, με τις οποίες εκρίθη ως αναγκαία η ανάδειξη των αρχαιοτήτων εν όψει και της σπουδαιότητος αυτών, και αφ’ ετέρου προς το σκέλος της προσβαλλομένης αποφάσεως με το οποίο διατηρείται μέρος των αρχαιοτήτων στην επιφάνεια και μάλιστα πλησίον του οδοστρώματος. Κατά συνέπειαν, ο ανωτέρω προβαλλόμενος λόγος είναι βάσιμος και γι’ αυτό πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση και να απορριφθεί η παρέμβαση

Δ ι ά  τ α ύ τ α 

Δέχεται την αίτηση.

Ακυρώνει την ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ17/23662/1261/17-6-2005 απόφαση του Υφυπουργού Πολιτισμού, κατά το σκεπτικό.

 Απορρίπτει την παρέμβαση.

 Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου.

 Επιβάλλει στο Ελληνικό Δημόσιο και στον παρεμβαίνοντα συμμέτρως τη δικαστική δαπάνη των αιτούντων εξ εννιακοσίων είκοσι (920) Ευρώ.

 Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 10 Νοεμβρίου 2006 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση την 31η Δεκεμβρίου 2007.

Ο Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος         Η Γραμματέας

Κ. Μενουδάκος                            Αρ. Σγουρέλλη

ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ

Εντέλλεται προς κάθε δικαστικό επιμελητή να εκτελέσει όταν του το ζητήσουν την παραπάνω απόφαση, τους Εισαγγελείς να ενεργήσουν κατά την αρμοδιότητά τους και τους Διοικητές και τα άλλα όργανα της Δημόσιας Δύναμης να βοηθήσουν όταν τους ζητηθεί.

Η εντολή πιστοποιείται με την σύνταξη και την υπογραφή του παρόντος.

Αθήνα, ..............................................

Ο Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος   Η Γραμματέας του Ε΄ Τμήματος

Το ζουμερό βρίσκεται στο τέλος λοιπόν. Στην εκτέλεση της αποφάσεως. Μιάς αποφάσεως γνωστής στην Δημοτική αρχή η οποία δεν έπραξε τίποτε για την υλοποίησή της. Δεν ξέρω αν η παράληψη της συμμόρφωσης προς μια δικαστική απόφαση λέγεται παράλειψη παράβαση ή άρνηση καθήκοντος. Δεν ξέρω καν αν είναι μια πράξη κολάσιμη. 

Κάνω όμως μια σκέψη. Ότι οι ηγέτες οφείλουν να είναι πρότυπα τήρησης της Νομιμότητας, διότι χωρίς την Νομιμότητα δεν μπορεί να επιβιώσει η κοινωνία. Εν προκειμένω ή έπρεπε να εφαρμόσουν την απόφαση ή να φροντίσουν να εξηγήσουν το Συμβούλιο της Επικρατείας ότι έσφαλε. Δεν έκαναν τίποτε από τα δύο. Ούτε Νόμιμοι ούτε Ηθικοί λοιπόν.

Βλέπουμε.