Ο κοινός νους και οι μελέτες δημοσίου

Tις προάλλες μιλούσα με έναν άνθρωπο που τις πρόσφατες δημοτικές διεκδίκησε θέση στα πράγματα του δήμου.  Λέγοντάς του πως πρέπει να γίνει μια μελέτη σκοπιμότητας για την επιλογή του τύπου των ικριωμάτων της γέφυρας Κούσιου με κύριο κριτήριο επιλογής τον κίνδυνο εξ αιτίας μιας αυξημένης παροχής του Τριποτάμου, η απάντηση που πήρα ήταν πέρα για πέρα απογοητευτική: Και γιατί να μην κάνει την μελέτη ο Δήμος , οι Τεχνικές του Υπηρεσίες.

Μάταια προσπάθησα να του εξηγήσω πως η επιλογή εξωτερικών συνεργατών (ειδικά μελετητών μηχανικών) εκτός όλως όλων των άλλων έχει μια ισχυρή αναπτυξιακή διάσταση υπό την έννοιαν ότι θα δίνει κίνητρα στην άνθιση ενός ντόπιου μελετητικού δυναμικού, το οποίο μόλις αποκτήσει τυπικά και ουσιαστικά προσόντα θα βγει στην Εθνική αγορά θα διεκδικήσει και από άλλες περιοχές της χώρας μελετητικό έργο με αποτέλεσμα την προώθηση της απασχόλησης και την δημιουργία πλούτου στον τόπο του.

Έκανε πως άκουγε κι εγώ με την σειρά μου αναρωτιόμουν πως ένας σοβαρός και έξυπνος άνθρωπος δεν καταλάβαινε τα στοιχειώδη. Τελικά σκέφτηκα πως όταν ένας άνθρωπος καλόπιστος και μέσης ευφυΐας δεν μπορεί να καταλάβει στοιχειώδη, τότε τον εμποδίζει αυτό που λέγεται κοινός νους. Ο κοινός νους σημειωτέον δεν είναι αυτός που κάνει απλούς συλλογισμούς. Είναι πολιτισμικό δημιούργημα κάθε καιρού και τόπου. Βασικό στοιχείο που τον διαμορφώνει είναι οι νόμοι και τα ήθη που διέπουν την κοινωνία στην οποία διαμορφώνεται. 

Έτσι μοιραία έψαξα να βρω τους Νόμους που διέπουν την ανάθεση και την εκπόνηση μελετών δημοσίου. 

Για την «Ανάθεση και Εκτέλεση δημόσιων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών» λοιπόν υπάρχει ο Νόμος Ν3316/2005. Οι μελέτες αυτές ανατίθενται σε πολίτες που πληρούν τα προσόντα που καθορίζει ο Νόμος «Περί Μελετών και Εταιρειών Μελετών» ΠΔ 138/2009.

Πριν προλάβει όμως οποιοσδήποτε να σκεφτεί πως ο συνομιλητής μου ήταν ή κακόπιστος ή ανόητος συμπληρώνεται πως:

Μελέτες όμως ανατίθενται και με

·         Το ΠΔ 60/2007 (Οδηγία 2004/18/ΕΚ) «Περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων έργων, προμηθειών, προμηθειών και υπηρεσιών»

·         Το ΠΔ 59/2007 (Οδηγία 2004/17/ΕΚ) «Περί συντονισμού… στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών»

·         Οδηγία 2009/91/ΕΚ «Περί συντονισμού… στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας» (Ν. 3978/2011)

·         ΠΔ 4/2002 «Εκτέλεση ενεργειών τεχνικής βοήθειας»

·         Ν 3463/2006 Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων (άρθρο 209)

·         Κανονισμοί Προμηθειών Δημοσίων Οργανισμών 

Σα να μην έφτανε η κόλαση αυτή, μελέτες έχουν το δικαίωμα να εκπονήσουν και οι τεχνικές υπηρεσίες των Δήμων μέσα από την κλασσική προσταγή του κάθε ημιάσχετου λαοπρόβλητου τοπικού βοεβόδα: «Τι μηχανικοί ήσαστε εσείς αν δεν μπορείτε να κάνετε μια μελέτη» ή ακόμη χειρότερα «τι σας πληρώνω, για να κάθεστε;».

Η κόλαση έχει την πηγή της την δυσνομία. Δεν υπάρχει μάλλον η λέξη αλλά την κατάσταση που επικρατεί ευνομία δεν την λες με τίποτε. Η ύπαρξη πολλών και συχνά αντικρουόμενων νόμων  που συντάχθηκαν στο γόνατο δεν είναι παρά αποτέλεσμα ενός πολιτικού συστήματος που δεν έδινε και φοβάμαι πως ούτε τώρα δίνει, δεκάρα για την χρηστή και αποδοτική διοίκηση. Πέρα όμως από την πολυνομία/ «δυσνομία» και ο ίδιος ο Νόμος που αποτελεί συνέχεια άλλου αντίστοιχου και ψηφίστηκε από την Κυβέρνηση Καραμανλή (του μικρού) με υπουργό δημόσιων έργων τον Σουφλιά, έχει τις ατέλειές του. 

Στηρίχθηκε κατ’ αρχήν σε μια σειρά παραδοχών οι οποίες αποδείχθηκαν στην πορεία πολύ μακράν της πραγματικότητος.

·  Οι Αναθέτουσες Αρχές ετοιμάζουν το Φάκελο του Έργου

·  Ο Φάκελος του Έργου είναι σωστός

·  Όλες οι Αναθέτουσες Αρχές είναι ισοδύναμες

·  Οι διαδικασίες εξελίσσονται γρήγορα

·  Υπάρχουν σύγχρονες Προδιαγραφές μελετών

·  Ο νόμος εφαρμόζεται  στο σύνολό του (π.χ. αρ 3, 11 κλπ.)

·  Τα κρατούντα ήθη στη χώρα μας

Συνεχίζοντας δεν μπορεί να μην δούμε ότι υπάρχουν και ένα σωρό άλλα πράγματα που τον κάνουν δυσεφάρμοστο (μικρό το κακό θα μπορούσε να πει κανείς) και την παραγωγή του μελετητικού έργου αναποτελεσματική (μεγάλη ζημιά αναμφισβήτητα). Αυτά είναι μια λογική, πλην όμως ασύμμετρα εφαρμοσμένη, απελευθέρωση των τιμών των αμοιβών (χωρίς καμιά άλλη μέριμνα για τα υπόλοιπα κριτήρια), ένας υπερπληθωρισμός ελεγκτικών διαδικασιών που θεσμοθετήθηκαν μάλλον για να εξασφαλίσουν πουρμπουάρ σε ανεπαρκή στελέχη της δημόσιας διοίκησης και τέλος μια υπερβολή στο δικαίωμα για ενστάσεις στις αποφάσεις αναθέσεων και τέλος οι φτωχές προδιαγραφές για την σύνταξη παντιότροπων μελετών.

Μετά τα παραπάνω βλέπω με ένα πιο επιεικές βλέμμα τον συνομιλητή μου. Προϊόν κι αυτός όπως κι εγώ κι όλοι οι συμπολίτες μας μιας περιόδου όπου κανείς δεν νοιαζόταν για κάτι πέρα από τον κώλο του.

Μιας περιόδου που αλλοίμονο κράτησε πάρα πολύ.

Τα κείμενα πρέπει να αναδίδουν αισιοδοξία και να παρέχουν ένα θετικό μήνυμα. Προσπάθησα να το πράξω κι εδώ. Δεν μου βγαίνει. Ζητώ συγνώμη από τον αναγνώστη μου.