Αν θέλετε να σώσετε την Ελλάδα, σταματήστε να της δανείζετε

Είχα διαβάσει για το παρακάτω άρθρο εδώ. Σκέφτηκα πως κάπως έτσι φαντάζομαι κι εγώ το πράγμα και μετέφρασα το κείμενο, κατ’ αρχήν για μένα, και μετά για να το αναρτήσω. Δεν χρειάστηκε παρά μερικές ώρες για να γίνει ξεπερασμένο. Η πρόσφατη δημοσκόπηση της Public Issue αποτυπώνει για πρώτη φορά στη χώρα  την αντίληψη ότι η νοσηρότητα του πολιτικού συστήματος είναι το τρίτο μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σαν κοινωνία. (στην τελευταία παράγραφο εδώ) Το πρώτο είναι η οικονομία και το δεύτερο η ανεργία.  Απ’ ότι τελικά φαίνεται ο Γερμανός οικονομολόγος  Klaus Adam βλέπει τα ολοφάνερα και αυταπόδεικτα. 

Το Ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης έχει εκτροχιασθεί επικίνδυνα. Στο τέλος του χρόνου, η οικονομία θα είναι κατά το ένα πέμπτο μικρότερη απ’ ότι πριν πέντε χρόνια με την κυβέρνηση να προβλέπει άλλα 4,5 % συρρίκνωση για το 2013. Εκτίμηση που  θα αποδειχθεί για μια ακόμη φορά υπεραισιόδοξη.

Η εξήγηση του δράματος  που εξελίσσεται αυτήν την εβδομάδα ευρίσκεται στο γεγονός της κατάρρευσής της, καθώς η Ελληνική Κυβέρνηση προσπαθεί όντας στα νύχια της ύφεσης να περάσει από το  κοινοβούλιο μια διπλή δόση λιτότητας  και οι διεθνείς δανειστές της χώρας προβληματίζονται  αν πρέπει  να της δώσουν την επόμενη της ενίσχυση των 31 δις € (40δις $), ή να την αφήσουν να αθετήσει την αποπληρωμή χρεών αυτόν τον μήνα και να φύγει από το ευρώ.

Δεδομένης αυτής της απελπιστικής κατάστασης , είναι έκπληξη ότι η Ελλάδα συνεχίζει να δανείζεται από το εξωτερικό με έναν απίστευτο ρυθμό. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ένα κριτήριο εξωτερικού δανεισμού μιας χώρας συνολικά, ήταν 21 δις € το 2011, ή περίπου 10% του ακαθάριστου Εθνικού προϊόντος.  Κι ενώ επιβραδύνθηκε κάπως το 2012, ο δανεισμός της Ελλάδας εξακολουθεί να τρέχει με τον συντριπτικό  ρυθμό των 14 δις € το πρώτο εξάμηνο αυτής της χρονιάς.

Ο συνεχιζόμενος δανεισμός συχνά παραβλέπεται στις συζητήσεις για το πώς μπορεί να σωθεί η Ελλάδα και δείχνει ότι οι προσπάθειες να αποφευχθεί η στάση πληρωμών είναι καταδικασμένη.

Μόνιμη επιβράδυνση

Βαρύς εξωτερικός δανεισμός είναι εξυπηρετήσιμος όταν μια χώρα έρχεται αντιμέτωπη με προσωρινή πτώση στην ανάπτυξη. Μπορεί να βοηθήσει για να απαλύνει τα αποτελέσματα που έχει στην εσωτερική κατανάλωση. Αλλά η Ελλάδα δεν υποφέρει από προσωρινή επιβράδυνση στον οικονομικό κύκλο. Στην περίπτωση όπου ο μαρασμός στην δραστηριότητα είναι περισσότερο μόνιμος, ο δανεισμός ευρείας κλίμακας για να διατηρηθεί η κατανάλωση σφίγγει τελικά τον βραχνά. Απαιτείται να περικοπεί η κατανάλωση προκειμένου να γίνει συμβατή με κατώτερες παραγωγικές στάθμες  και να γίνουν πρόσθετες περικοπές προκειμένου να εξυπηρετηθεί το  συσσωρευμένο εξωτερικό χρέος. 

Η παραδοξότητα της ταυτόχρονης βουτιάς στην οικονομική δραστηριότητα και των αυξημένων  ρυθμών εξωτερικού δανεισμού εγείρει το ερώτημα γιατί η Ελλάδα δανείζεται σ’ αυτόν τον ρυθμό. Η απάντηση φαίνεται να βρίσκεται στο ότι το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα είναι βαθειά δυσλειτουργικό. Απλά δεν υπάρχει αξιόπιστο μακροπρόθεσμο σχέδιο κάτι που στα σίγουρα  δεν προοιωνίζει ένα εξοφλούμενο εξωτερικό χρέος.   

Οι τελευταίες βδομάδες έδειξαν ότι τα κυβερνώντα κόμματα στην Ελλάδα είναι επικεντρωμένα περισσότερο στην μεταξύ τους διαχάχη παρά σε μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα μπορούσαν να στηρίξουν την οικονομική ανάπτυξη και την πραγματική αλλαγή της χώρας. Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς και το κόμμα του η Νέα Δημοκρατία έχουν πλήρη επίγνωση της μοναδικής τους ευκαιρίας  να στείλουν τώρα στο περιθώριο τους επί μακρόν πολιτικούς τους αντιπάλους από την κεντροαριστερά και να εγκαθιδρύσουν ένα νέο διπολικό πολιτικό σύστημα, στο οποίο το ακραία αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ θα έχει τον ρόλο του  κύριου αντιπάλου τους. Αντιλαμβανόμενη αυτήν την τακτική η κεντροδεξιά αποφάσισε να αντιτεθεί στα ουσιαστικά μέτρα της λεγόμενης τρόικας-το  Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα- όπως την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας και την μείωση της απασχόλησης στον Δημόσιο Τομέα και μετατράπηκε έτσι σε απειλή προς την Νέα Δημοκρατία. Το αποτέλεσμα είναι ένα πολιτικό αδιέξοδο και ένας ρυθμός ανόδου των επιπέδων χρέους, τον οποίο ακόμη και η μεγαλύτερη δέσμη διάσωσης δεν μπορεί να προλάβει. 

Οι διαμορφωτές πολιτικής άρχισαν να καταλαβαίνουν αργά την μη βιωσιμότητα αυτού του χρέους και της δυναμικής του δανεισμού. Το ΔΝΤ πιέζει την ζώνη του ευρώ να βρει τρόπους να μειωθεί το χρέος της Ελλάδας αλλά οι κυβερνήσεις και η ΕΚΤ, οι οποίοι κρατούν περίπου 45 δις € Ελληνικών ομολόγων, αντιτίθενται σε οποιαδήποτε πρόταση παραγραφής του χρέους που τους οφείλεται. 

Σαν συνέπεια οι διεθνείς δανειστές θα πρέπει να καταλήξουν στην παραδοχή  ότι η Ελλάδα θα είναι απλά ανίκανη να ξεπληρώσει το χρέος της. Είναι αρκετά πιθανό ότι περαιτέρω μέτρα, όπως άστοχα σχέδια για επαναγορά του Ελληνικού χρέους, μπορούν στιγμιαία να αναβάλουν την στιγμή της αλήθειας. Είναι απίθανο να αγοράσουν περισσότερο χρόνο στο βαθμό που η Ελλάδα δανείζεται από το εξωτερικό με ρυθμό 14 δις έως 20 δις € τον χρόνο.

Η Ελλάδα θα «σωθεί» πραγματικά μόνον μόλις καταφέρει να τα βγάλει πέρα χωρίς πρόσθετο δανεισμό. Η επίτευξη αυτή απαιτεί ότι οι κρατικοί πιστωτές θα σταματήσουν να δανείζουν χρήματα στις σημερινές Ελληνικές ελίτ, ότι επίσημοι και ιδιωτικοί πιστωτές θα  διαγράψουν το χρέος της χώρας και ότι η εθνική οικονομική ανταγωνιστικότητα θα αυξηθεί σε σημείο να δίνει μια ισχυρή ώθηση στις εξαγωγές. 

Η αδυναμία πληρωμής του Ελληνικού χρέους και η ταυτόχρονη έξοδος από την περιοχή του ευρώ θα επιτύγχαναν όλους αυτούς τους στόχους, σχεδόν σε μια νύχτα.  Προφανώς η προσαρμογή θα είναι σκληρή και οι κοινωνικές αναταράξεις θα δέσποζαν για κάποιους μήνες, αλλά η προσαρμογή συντελούταν.

Η ήπια προσέγγιση

Η σημερινή ήπια προσέγγιση, σ την οποία διεθνές χρήμα οδηγείται στις κυβερνώσες ελίτ με σκοπό την ομαλή μετάβαση    σε μια βιώσιμη κατάσταση μέσα στη ζώνη του ευρώ, δεν παράγει σχεδόν καμιά δομική οικονομική προσαρμογή, με αποτέλεσμα αντί μια ήπιας μετάβασης η Ελλάδα να είναι στο κέντρο μιας καταστροφικής κατάρρευσης.

Αυτή η ατυχής έκβαση  πρέπει να αποδοθεί στην ανικανότητα των πολιτικών ελίτ να ανταποκριθούν με επιτυχία στην ανάγκη για τις δομικές οικονομικές αλλαγές.  Περικοπές μισθών και αυξήσεις φόρων δεν μπορούν από μόνες τους  να αποκαταστήσουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.  Και αν η πραγματική οικονομική αναμόρφωση δεν μπορεί να επιτευχτεί , τότε η έξοδος από την ζώνη του ευρώ παραμένει η μόνο διαθέσιμη εναλλακτική. Αυτό είναι ένα θλιβερό και αναπόφευκτο συμπέρασμα, και περαίνεται από το απλό γεγονός ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να δανείζεται για πάντα.

Ο Klaus Adam είναι καθηγητής των οικονομικών του πανεπιστημίου του Mannheim και ερευνητής καθηγητής στην Γερμανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα.