 |
| Συμβαίνουν και αλλού |
Κόπηκαν κι εδώ στις καθ'ημάς αστικές αναπλάσεις μερικά δένδρα, άλλαξε σε ορισμένα σημεία η χάραξη, αλλά κυρίως φυτεύτηκαν ένας οβελίσκος με χρήση ανελκυστήρα που δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ και ένα μηχανικά κυλιόμενο κεκλιμένο επίπεδο που επίσης δεν χρησιμοποιήθηκε. Η ουσία είναι ότι αυτή η απόφαση βγάζει εντελώς εκτός μάχης κάποια άλλα ψέματα που ακούμε τώρα τελευταία. Όπως για παράδειγμα ότι με την Φυτοτεχνική μελέτη που ενέκρινε το Δασαρχείο και η Διεύθυνση Δασών ενέκρινε και την φύτευση του υάλινου οβελίσκου και το άπλωμα μιάς μηχανοκίνηστης ράμπας.
Η μελέτη της αποφάσεως για την ανάπλαση στο Αγρίνιο απαιτεί υπομονή και ψυχική αντοχή. Προσπάθησα να τονίσω με text marker τα σημεία που θεώρησα ότι μας ενδιέφεραν σαν Βεροιώτες. Δεν ξέρω τι κατάφερα.Πρόκειται για πράγματα λίγο πολύ άσχετα με την περίπτωσή μας.
Κλείνει οριστικά ο κύκλος της ανάπλασης του Παπαστράτειου πάρκου στο Αγρίνιο
Η απόφαση ακυρώνει:
Α) την 3024/45905/21-6-2011 απόφαση του Διευθυντή του Τμήματος Περιβαλλοντικού και Χωρικού Σχεδιασμού Δυτικής Ελλάδας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου-Δυτικής Ελλάδας-Ιονίου (1η προσβαλλόμενη πράξη), με την οποία κρίθηκε ότι δεν απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης για το ως άνω έργο,
Β) την 52800/4145/15-6-2012 απόφαση του Διευθυντή Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου (5η προσβαλλόμενη πράξη), με την οποία θεωρήθηκε και εγκρίθηκε η συνταχθείσα από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Αγρινίου Μελέτη ανάπλασης του Παπαστράτειου Πάρκου και
Γ) την 2488/26-6-2012 απόφαση του Διευθυντή Δασών Αιτωλοακαρνανίας (6η προσβαλλόμενη πράξη), με την οποία θεωρήθηκε και εγκρίθηκε ο πίνακας υλοτομίας των προς κοπή δέντρων του Παπαστράτειου Πάρκου.(εμείς στην δική μας αστική ανάπλαση δεν είχαμε πίνακα υλοτομίας. Κόβαμε τα λιγούστρα των δενδροστοιχιών κατά το δοκούν. Αν και οι δενδροστοιχίες ανήκουν στην ευθύνη του Δασαρχείου οι "δασάρχες"μας σφίριζαν αδιάφορα).
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η πρώτη ως άνω πράξη περί απαλλαγής του έργου από την περιβαλλοντική αδειοδότηση είναι μη νόμιμη ως εκδοθείσα κατά πλάνη περί τα πράγματα ως προς την πραγματική έκταση των επιχειρηθησομένων εργασιών, λόγω της οποίας η Διοίκηση δεν πραγματοποίησε τη δέουσα αξιολόγηση των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον. Εν ολίγοις, ότι η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Αγρινίου άλλη τεχνική περιγραφή μελέτης (τριών σελίδων) με ήπιες για το περιβάλλον εργασίες είχε υποβάλει προς έγκριση στην αρμόδια για την περιβαλλοντική κατάταξη του έργου Υπηρεσία και άλλη τεχνική περιγραφή μελέτης (έξι σελίδων) μαζί με φυτοτεχνική μελέτη υπεβλήθησαν και τελικά ενεκρίθησαν από την Επιθεώρηση Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου-Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, στις οποίες προβλέπονταν επιπλέον, επιβαρυντικές για το περιβάλλον εργασίες, όπως η εγκατάσταση γκαζόν σε έκταση 31,6 στρεμμάτων, η υλοτομία 64 δέντρων, η εκρίζωση των θάμνων μπορντούρας σε μήκος 3.600 μέτρων και η εγκατάσταση εκτεταμένου δικτύου άρδευσης για πότισμα κυρίως του γκαζόν (βλ. σκέψεις 10-12 της απόφασης).(Επειδή κάτι τέτοιο μπορεί να συνέβη κι εδώ, ζήτησα να δω τον φάκελο του απαλλακτικού της περιβαλλοντικής έγκρισης. Κι αυτό διότι στην μέν περίπτωση του Αγρινίου υπήρχε η υλοτόμηση 64 λιγούστρων, εδώ όμως υπήρχε εγκατάσταση μηχανών ισχύος και φοβάμαι ότι καμιά υπηρεσία δεν θα έδινε απαλλακτικό αν τις έβλεπε. Τέλος αδφού δεν υπήρξαν σχέδια με μηχανολογικά στο Δασαρχείο, γιατί να έπρεπε να υπάρχουν στο τμήμα περιβάλλοντος;)
Οι άλλες δύο ως άνω πράξεις ακυρώθηκαν από το Δικαστήριο:
α) λόγω μη νόμιμης και επαρκούς αιτιολογίας τους, δηλαδή έγκριση κοπής 64 δέντρων χωρίς επαρκή αιτιολόγηση της σχετικής ανάγκης και έγκριση τοποθέτησης γκαζόν, παρά τις αυξημένες, κατά την ίδια τη μελέτη, απαιτήσεις του στην Ελλάδα και κυρίως στο κλίμα της περιοχής εκτέλεσης του έργου και σε αντίθεση με τις αρχικές παρατηρήσεις-αντιρρήσεις του Δασαρχείου προς το Δήμο Αγρινίου, οι οποίες ουδόλως ελήφθησαν υπόψη (βλ. σκέψη 15 της απόφασης)Κι εδώ αρχίζει η πλάκα η "μη νόμιμη αιτιολογία" γίνευται αμέσως ισχυρός λόγος ακύρωσης κάποιων πράξεων του Δασαρχείου. Όποιος έχει ιδέα το πως αιτιολόγησε το Βεροίωτικο Δασαρχείο τα άσκοπα μηχανολογικά σε δασικό χώρο θα τραβάει μέρες τα μαλιά του.
και
β) για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος, αφού η Διοίκηση δεν ερεύνησε αν οι εγκριθείσες επεμβάσεις εξασφαλίζουν την προστασία του τοπίου, των ειδών της χλωρίδας και της πανίδας του Πάρκου και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
(Ψηλά γράμματα σε σχέση με μια επιλογή που καταργεί εντελώς την δασική χρήση και μετατρέπει έναν χώρο αναψυχής σε μηχανικά υποστηριζόμενη μηχανική διάβαση ατιμελών πεζών)
Οι λοιπές προσβαλλόμενες πράξεις παραπέμφθηκαν προς εκδίκαση στο Δ’ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας στη δικάσιμο της 6ης-3-2018.
Σημειώνουμε ότι όποια και αν είναι η κρίση του Δ’ Τμήματος του ΣτΕ για τις παραπεμφθείσες πράξεις, το έργο έχει ακυρωθεί με την παρούσα δικαστική απόφαση, αφού για την ακύρωση ενός έργου αρκεί και η ακύρωση μίας πράξης∙ πολλώ δε μάλλον που στην προκειμένη περίπτωση έχουν ήδη ακυρωθεί τρεις από τις προσβαλλόμενες πράξεις.
Παραθέτουμε τη δικαστική απόφαση αυτούσια και την αφιερώνουμε σε όσους συμπαρατάχθηκαν στον αγώνα για τη διάσωση του Πάρκου.
Αγρίνιο, 16/1/2018
Οι δικηγόροι των αιτούντων την ακύρωση
ΕΡΑΣΜΙΑ ΑΝΤ. ΓΑΛΑΖΟΥΛΑ – ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Αναλυτικά η απόφαση
Αριθμός 2559/2017
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Ε΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 5 Μαρτίου 2014, με την εξής σύνθεση: Αγγ. Θεοφιλοπούλου, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος, Ιω.Μαντζουράνης, Θ. Αραβάνης, Σύμβουλοι, Μ. Τριπολιτσιώτη, Δ. Βασιλειάδης, Πάρεδροι.Γραμματέας η Π. Μερτζανάκη.
Για να δικάσει την από 6 Δεκεμβρίου 2012 αίτηση:
των: 1. Ιωάννη Ασημάκη του Ευστρατίου, κατοίκου Αγρινίου (Ξενοπούλου 29), 2.Παρασκευής Ασημάκη του Ιωάννη, κατοίκου Αγρνίου (Σαμώτη 22), οι οποίοι παρέστησαν με τον δικηγόρο Δημήτριο Κωνσταντόπουλο (Α.Μ. 091 Δ.Σ. Μεσολογγίου), που τον διόρισαν με πληρεξούσιο, 3.Ελένης Θεοδωροπούλου του Κωνσταντίνου, κατοίκου Αγρινίου (Διαμαντή 67), η οποία με προφορική δήλωση στο ακροατήριο του ιδίου ως άνω πληρεξουσίου της δικηγόρου Δημητρίου Κωνσταντόπουλου, παραιτείται του δικογράφου της κρινόμενης αίτησης, 4.Χαραλάμπους Κουθούρη του Σπυρίδωνα, κατοίκου Αγρινίου (Ελ. Βενιζέλου 64), ο οποίος παρέστη με τον ίδιο ως άνω δικηγόρο Δημήτριο Κωνσταντόπουλο, που τον διόρισε με πληρεξούσιο, 5.Ειρήνης Γεωργίου του Γεωργίου κατοίκου Αγρινίου (Μελεάγρου 13-15), 6.Βασιλείου Στυλίου του Δημητρίου, κατοίκου Αγρινίου (Ελ. Βενιζέλου 11), 7.Βασιλικής Καμποσιώρα του Κωνσταντίνου, 8.Βασιλείου Κολοβού του Επαμεινώνδα, κατοίκων Αγρινίου (Γούναρη 61), 9.Νεκταρίας Νάκα του Στεργίου, κατοίκου Αγρινίου (Δημοσθένους 14), οι οποίοι με προφορική δήλωση στο ακροατήριο του ιδίου ως άνω πληρεξουσίου τους δικηγόρου Δημητρίου Κωνσταντόπουλου παραιτούνται του δικογράφου της κρινόμενης αίτησης, 10.Μαρίας Καμποσιώρα του Ευθυμίου, 11.Κωνσταντίνου Καμποσιώρα του Γεωργίου, κατοίκων Αγρινίου (Προυσιωτίσσης 51), 12.Γαρυφαλιάς Τσάκου του Αποστόλου, κατοίκου Αγρινίου (14ης Σεπτεμβρίου 30), 13.Νικολέττας Ψαρρά του Δημητρίου, κατοίκου Αγρινίου (14ης Σεπτεμβρίου 28Α), 14.Βασιλείου Πεσίνη του Κωνσταντίνου, κατοίκου Αγρινίου (Προμηθέως 17), 15.Χρήστου Παπαγεωργίου του Βασιλείου, κατοίκου Αγρινίου (Προυσιωτίσσης 27), 16.Ζαχαρία Σκορδόπουλου του Γεωργίου, κατοίκου Αγρινίου (Ανδρέα Ίσκου 11), 17.Ιωάννη Χατζή του Γεωργίου, κατοίκου Αγρινίου (Μπαϊμπά 22), 18.Γερασίμου Τσιρώνη του Τηλεμάχου, κατοίκου Αγρινίου (Ι. Σταΐκου 21), 19.Τηλεμάχου Αυδή του Δημητρίου, κατοίκου Αγρινίου (Μελεάγρου 13-15), 20.Ελένης Γραβάλου του Ιωάννη, κατοίκου Αγρινίου (Διαμαντή 50), 21.Δημητρίου Λυμπουρίδη του Κωνσταντίνου, κατοίκου Αγρινίου (Ι. Σταΐκου 21), 22.Ευθυμίου Παλιούρα του Κωνσταντίνου, κατοίκου Αγρινίου (Μακρή 35), και 23. Βασιλικής Αλεξανδροπούλου του Παναγιώτη, κατοίκου Αγρινίου (Προυσιωτίσσης 24), οι οποίοι παρέστησαν με τον ίδιο ως άνω δικηγόρο Δημήτριο Κωνσταντόπουλο, που τον διόρισαν με πληρεξούσιο,
κατά των: 1. Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, ο οποίος παρέστη με τον Παναγιώτη Αθανασούλη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, 2.Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, η οποία δεν παρέστη και 3. Δήμου Αγρινίου Αιτωλοακαρνανίας, ο οποίος παρέστη με τους δικηγόρους: α) Ελεούσα Κιουσοπούλου (Α.Μ. 12022), που τη διόρισε με απόφαση η Οικονομική του Επιτροπή και β) Ανδρέα Γεωργίου (Α.Μ. 180 Δ.Σ. Αγρινίου), που τον διόρισε με απόφασή του ο Δήμαρχος,
και κατά της παρεμβαίνουσας, με τα από 22.5.2013 και 11.12.2013 δικόγραφα, Κοινοπραξίας με την επωνυμία «Κ/Ξ Γεράσιμος Κατσαρός – Βλάχας Π.Σ.ΑΤΕ – Ιωάννης Λάμπρης», που εδρεύει στο Αγρίνιο (Παναγοπούλου 1), η οποία παρέστη με τον δικηγόρο Θεόδωρο Τζαμαλούκα (Α.Μ. 818 Δ.Σ. Πατρών), που τον διόρισε με πληρεξούσιο και ο οποίος με προφορική δήλωση στο ακροατήριο παραιτήθηκε του πρώτου, χρονολογικά, δικογράφου.
Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθούν: 1) η υπ’ αριθμ. 3024/45905/21.6.2011 απόφαση του Διευθυντή του Τμήματος Περιβαλλοντικού και Χωρικού Σχεδιασμού Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Δυτικής Ελλάδας της Γενικής Διεύθυνσης Χωροταξικής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, 2) η υπ’ αριθμ.42/20.2.2012 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Αγρινίου, 3) η υπ’ αριθμ.1569/11.4.2012 απόφαση του Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδας, 4) η υπ’ αριθμ.128/20.4.2012 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Αγρινίου, 5) η υπ’ αριθμ.52800/4145/15.6.2012 απόφαση του Διευθυντή Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, 6) η υπ’ αριθμ.2488/26.6.2012 απόφαση του Διευθυντή Δασών Αιτωλοακαρνανίας 7) η υπ’ αριθμ.396/11.9.2012 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής Δήμου Αγρινίου, 8) η υπ’ αριθμ. οικ. 83432/5340/25.9.2012 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, 9) η υπ’ αριθμ.449/22.10.2012 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου, 10) η υπ’ αριθμ.497/4.12.2012 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Αγρινίου και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του εισηγητή, Συμβούλου Θ. Αραβάνη.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο των αιτούντων, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση, τους πληρεξουσίους του καθού Δήμου, τον πληρεξούσιο της παρεμβαίνουσας κοινοπραξίας και τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο
Επειδή, για την άσκηση της κρινόμενης αιτήσεως καταβλήθηκε το νόμιμο παράβολο (3424022-3424024/2012 γραμμάτια παραβόλου).
Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση ζητείται η ακύρωση: α) της αποφάσεως 3024/45905/21.6.2011 του Διευθυντή του Τμήματος Περιβαλλοντικού και Χωρικού Σχεδιασμού Δυτικής Ελλάδας της Γενικής Διεύθυνσης Χωροταξικής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιουνίου, με την οποία κρίθηκε ότι δεν απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης για το έργο «Ανάπλαση Παπαστράτειου Πάρκου Δήμου Αγρινίου», β) της αποφάσεως 42/20.2.2012 του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αγρινίου με τίτλο «Υποβολή πρότασης στην πρόσκληση της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας με κωδικό 07612 “Ολοκληρωμένες Αστικές Αναπλάσεις ευρείας κλίμακας στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας”, με τίτλο “Ανάπλαση Παπαστρατείου Πάρκου Αγρινίου”», με την οποία i) εγκρίθηκε η από Μαΐου 2011 μελέτη ανάπλασης του Πάρκου η οποία συντάχθηκε από τη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Αγρινίου, ii) χορηγήθηκε άδεια για την εκτέλεση εργασιών στο χώρο του εν λόγω Πάρκου και iii) αποφασίσθηκε η υποβολή προτάσεως για ένταξη στο χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Δυτική Ελλάδα-Πελοπόννησος-Ιόνιοι Νήσοι», στον Άξονα Προτεραιότητας «Αειφόρος Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής Δυτικής Ελλάδας» με τίτλο «Ανάπλαση Παπαστράτειου Πάρκου Αγρινίου», γ) της αποφάσεως 1569/11.4.2012 του Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδας περί εντάξεως της πράξης «Ολοκληρωμένες Παρεμβάσεις Αστικής Ανάπτυξης Κεντρικής και Βόρειας Περιοχής Πόλης Αγρινίου» με κωδικό ΜIS 375899 στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Δυτική Ελλάδα-Πελοπόννησος-Ιόνιοι Νήσοι», δ) της αποφάσεως 128/20.4.2012 του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Αγρινίου με θέμα «Αποδοχή χρηματοδότησης για το έργο ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΕΙΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΓΡΙΝΙΟΥ και αναμόρφωση Τεχνικού Προγράμματος έτους 2012», ε) της αποφάσεως 52800/4145/15.6.2012 του Διευθυντή Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου με την οποία θεωρήθηκε και εγκρίθηκε η μελέτη ανάπλασης του Πάρκου Αγρινίου που συντάχθηκε από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Αγρινίου, στ) της αποφάσεως 2488/26.6.2012 του Διευθυντή Δασών Αιτωλοακαρνανίας με την οποία θεωρήθηκε και εγκρίθηκε ο πίνακας υλοτομίας των δέντρων του Παπαστράτειου Πάρκου που πρόκειται να κοπούν σύμφωνα με τη μελέτη, ζ) της αποφάσεως 396/11.9.2012 της Οικονομικής Επιτροπής Δήμου Αγρινίου, με την οποία καταρτίσθηκαν οι όροι της διακήρυξης του έργου «Ανάπλαση Παπαστράτειου Πάρκου Αγρινίου», η) της αποφάσεως οικ. 83432/5340/25-9-2012 του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου περί επικυρώσεως της προηγούμενης αποφάσεως, θ) της αποφάσεως 449/22-10-2012 της Οικονομικής Επιτροπής του αυτού Δήμου περί καθορισμού ημερομηνίας επαναληπτικού διαγωνισμού για την ανάδειξη μειοδότη για την εκτέλεση του προαναφερθέντος έργου και ι) της αποφάσεως 497/4.12.2012 της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Αγρινίου με την οποία εκδικάσθηκαν ενστάσεις και κατακυρώθηκε ο διαγωνισμός του ανωτέρω έργου στην κοινοπραξία «Κ/Ξ Γεράσιμος Κατσαρός – Βλάχας Π.Σ. ΑΤΕ – Ιωάννης Λάμπρης».Περαιτέρω, με το από 19.1.2014 δικόγραφο του άρθρου 32 παρ.3 του π.δ. 18/1989 (Α΄ 8) ζητείται η ακύρωση του
172181/16-12-2013 εγγράφου του προϊσταμένου της Ειδικής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με το οποίο αυτός γνώρισε στον Δήμο Αγρινίου, επί σχετικής αιτήσεως του τελευταίου, ότι για το επίμαχο έργο ανάπλασης του Πάρκου δεν απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης κατά τον ν. 4014/2011.
- Επειδή, με έννομο συμφέρον παρεμβαίνει στη δίκη με το από 11.12.2013 δικόγραφο, παραιτηθείσα του από 22.5.2013 δικογράφου με δήλωση στο ακροατήριο του πληρεξουσίου της δικηγόρου, η ανωτέρω κοινοπραξία «Κ/Ξ Γεράσιμος Κατσαρός – Βλάχας Π.Σ.ΑΤΕ – Ιωάννης Λάμπρης», που έχει αναλάβει κατόπιν διαγωνισμού την υλοποίηση του έργου της ανάπλασης του Πάρκου.
- Επειδή, η πρώτη προσβαλλόμενη
πράξη, εκδοθείσα κατ’ επίκληση των διατάξεων του ν.1650/1986 και των
κ.υ.α.15393/2002 και 11014/2003 είναι εκτελεστή (βλ. ΣΕ 3767/2013,
4483/2011, ΔΕΕ απόφαση 16.4.2015, C-570/13, Gruber, σκ. 44, 50) και
ανήκει στην αρμοδιότητα του παρόντος Τμήματος κατ’ άρθρο 5 παράγρ. 1
περ. α΄ του π.δ.361/2001
(Α΄ 244).Επίσης, είναι εκτελεστές και, σύμφωνα με την ίδια διάταξη, ανήκουν στην ακυρωτική αρμοδιότητα του παρόντος Τμήματος η ε΄ πράξη, η οποία εκδόθηκε κατ’ άρθρο 5 παρ.2 του ν. 998/1979 (Α΄ 289), όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 1 παράγρ. 4 του ν. 3208/2003 (Α΄ 303), που ορίζει ότι «… Η εκτέλεση κάθε είδους έργων στα πάρκα και άλση ενεργείται μετά από σχετική μελέτη, που εγκρίνεται από την αρμόδια δασική αρχή και με την εποπτεία της. …» (βλ. 13η σκέψη) και η στ΄ πράξη περί εγκρίσεως πίνακα υλοτομίας, η οποία εκδόθηκε κατ’ επίκληση των διατάξεων του ν.δ. 86/1969 περί Δασικού Κώδικα (Α΄ 7), του π.δ. της 19-30.11.1928 «Περί διαχειρίσεως Δασών, κανονισμού και τρόπου υλοτομίας … κλπ» (Α΄ 6) και του ν. 998/1979 (βλ. ΣΕ 3951/2006). Οι δύο τελευταίες πράξεις είναι συναφείς με την πρώτη διότι αποβλέπουν στον αυτό σκοπό της ανάπλασης του επίμαχου Πάρκου και παραδεκτώς συμπροσβάλλονται με το ίδιο δικόγραφο (βλ. ΣΕ 51/2011, 4483/2011, σκ. 5). - Επειδή, οι υπό τα στοιχεία β΄ (ως
προς το μέρος iii), γ΄ και δ΄ πράξεις αφορούν την ένταξη προτεινομένης
πράξεως σε πρόγραμμα χρηματοδότησης, η υλοποίηση του οποίου διέπεται από
τις διατάξεις του ν. 3614/2007 «Διαχείριση, έλεγχος και εφαρμογή
αναπτυξιακών παρεμβάσεων για την προγραμματική περίοδο 2007-2013» (Α΄
267), όπως ο νόμος αυτός τροποποιηθείς ισχύει (βλ. προοίμιο της γ΄
πράξεως). Όπως έχει κριθεί (ΣΕ 2663, 2664, 3084/2014, 3932/2015), με τις
διατάξεις του νόμου αυτού σκοπήθηκε η οργάνωση των αναγκαίων
διαδικασιών για την αποτελεσματική και σύμφωνη με τους κανόνες του
ενωσιακού δικαίου διαχείριση των συγχρηματοδοτουμένων από το Ευρωπαϊκό
Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το
Ταμείο Συνοχής επιχειρησιακών προγραμμάτων, τα οποία εκπονούνται στο
πλαίσιο του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς 2007-2013, για την
επίτευξη των καθοριζομένων στόχων αναπτυξιακής στρατηγικής. Συνεπώς, οι
πράξεις που εκδίδονται κατ’ εφαρμογήν των διατάξεων του νόμου αυτού και
των κατ’ εξουσιοδότηση αυτού εκδοθεισών κανονιστικών αποφάσεων αφορούν
προεχόντως την διαχείριση προγραμμάτων χρηματοδότησης έργων και εν γένει
παρεμβάσεων αναπτυξιακής στρατηγικής, οι δε διαφορές που γεννώνται από
την προσβολή των ανωτέρω πράξεων, όπως η ένδικη διαφορά, δεν υπάγονται,
ως διαφορές ουσίας, στην αρμοδιότητα των Διοικητικών Πρωτοδικείων, κατά
το άρθρο 1 παρ. 4 περ. στ΄ του ν. 1406/1983 [(Α΄ 182), όπως η παρ. 4
προστέθηκε με το άρθρο 51 παρ. 1 του ν. 3659/2008 (Α΄ 77) και η περ. στ΄
αντικαταστάθηκε με το άρθρο 48 παρ. 2 του ν. 3900/2010 (Α΄ 213),
διάταξη η οποία αναφέρεται στις διαφορές από πράξεις που αφορούν την
καταβολή κοινοτικών ή εθνικών ενισχύσεων, επιδοτήσεων και λοιπών συναφών
χρηματικών παροχών και την επιβολή κάθε σχετικού μέτρου ή κυρώσεως],
αλλά ανήκουν στην ακυρωτική αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας,
και δη του Δ΄ Τμήματος αυτού κατ’ άρθρο 4 παράγρ. 1 του π.δ.361/2001 (ΣΕ
2663, 2664, 3084/2014, 3932/2015), στο οποίο πρέπει να παραπεμφθεί η
υπόθεση κατά το μέρος αυτό σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγρ.7 του π.δ.
18/1989, όπως ισχύει, εν όψει της πάγιας νομολογίας του Δ΄ Τμήματος επί
του ζητήματος της αρμοδιότητας
(πρβλ. ΣΕ 2402/2015, 203/2013, 1401/2012 7μ.,1046/2011). Περαιτέρω, η υπό στοιχείο β΄ πράξη (ως προς τα μέρη i και ii), καθώς και οι πράξεις υπό ζ΄ έως η΄, οι οποίες εκδόθηκαν βάσει των διατάξεων του ν. 3669/2008 περί κωδικοποίησης της νομοθεσίας δημοσίων έργων (Α΄ 116), του π.δ. 171/1987 περί αποφασιζόντων και γνωμοδοτούντων οργάνων σε έργα Ο.Τ.Α. (Α΄ 84) και του ΔΚΚ, ν. 3463/2006 (Α΄ 114), όπως ισχύουν, υπάγονται επίσης στην αρμοδιότητα του Δ΄ Τμήματος του Δικαστηρίου κατ’ άρθρο 4 παράγρ.2 του π.δ. 361/2001, όπως η παράγρ. αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθ. 1 παρ. 2 του π.δ. 334/2003 [(Α΄ 285), βλ. ΣΕ 2798/2013, 1294/2012, 1899/2007, 3582/2006], στο οποίο πρέπει να παραπεμφθεί η αίτηση και κατά το μέρος αυτό, και το οποίο θα κρίνει περί της τύχης του καταβληθέντος παραβόλου και της επιβλητέας στους διαδίκους δικαστικής δαπάνης (ΣΕ 203/2013).
6. Επειδή, κατ’ άρθρο 30 παράγρ.1 του π.δ.18/1989 η δίκη πρέπει να καταργηθεί ως προς τους 3η, 5η, 6ο, 7η, 8ο και 9ο εκ των αιτούντων, οι οποίοι παραιτήθηκαν από το δικόγραφο της αιτήσεως με προφορική δήλωση του πληρεξούσιου δικηγόρου τους στο ακροατήριο.
Εξ άλλου η αίτηση ασκείται με έννομο συμφέρον από τους λοιπούς αιτούντες, οι οποίοι, σύμφωνα με προσκομισθέντα στοιχεία, φέρονται ως κάτοικοι Αγρινίου και προβάλλουν ότι οι προσβαλλόμενες πράξεις υποβαθμίζουν το επίδικο πάρκο και θίγουν το περιβάλλον της πόλης τους, ομοδικούν δε παραδεκτώς ως προβάλλοντες κοινούς λόγους ακυρώσεως ερειδομένους στην αυτή πραγματική και νομική αιτία. Περαιτέρω, η αίτηση πρέπει να θεωρηθεί ότι ασκείται εμπροθέσμως διότι δεν προκύπτει κοινοποίηση ή γνώση των προσβαλλόμενων πράξεων από τους αιτούντες σε χρόνο πέραν των εξήντα ημερών από την κατάθεση της αιτήσεως. - Επειδή, η οδηγία 85/337/ΕΟΚ για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον (L 175), όπως τροποποιήθηκε με τις οδηγίες 97/11/ΕΚ (L 73), 2003/35/ΕΚ (L 156) και 2009/31/ΕΚ (L 140) και κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2011/92/ΕΕ (L 26/28.1.2012), ορίζει στο άρθρο 1 ότι «1.Η παρούσα οδηγία αφορά την εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον των σχεδίων δημόσιων και ιδιωτικών έργων [projets publics et privés, public and private projects] που ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. 2. Κατά την έννοια της παρούσας οδηγίας, νοείται ως: σχέδιο [projet, project]: -η υλοποίηση κατασκευαστικών εργασιών ή άλλων εγκαταστάσεων ή έργων, – άλλες επεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον ή το τοπίο …∙ κύριος του έργου: είτε ο υποβάλλων αίτηση για άδεια που αφορά σχέδιο ιδιωτικού έργου, είτε η δημόσια αρχή που αναλαμβάνει την πρωτοβουλία για ένα σχέδιο∙ άδεια: απόφαση της ή των αρμοδίων αρχών που δίνει το δικαίωμα στον κύριο του έργου να πραγματοποιήσει το σχέδιο …».Το άρθρο 2 της οδηγίας ορίζει ότι: «1. Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε πριν χορηγηθεί η άδεια, τα έργα [: σχέδια, projets, projects] τα οποία ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, λόγω, μεταξύ άλλων, της φύσεως, του μεγέθους ή της θέσεώς τους, να χρειάζονται άδεια και εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων.Αυτά τα έργα ορίζονται στο άρθρο 4.2. Η εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον μπορεί να εντάσσεται από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο των υπαρχουσών διαδικασιών παροχής αδειών για έργα ή, αν δεν υπάρχει τέτοια διαδικασία, στα πλαίσια άλλων διαδικασιών ή των διαδικασιών που θα θεσπισθούν για την εκπλήρωση των στόχων της παρούσας οδηγίας. … 4. Με την επιφύλαξη του άρθρου 7 [: έργα με συνέπειες σε άλλα κράτη μέλη], τα κράτη μέλη μπορούν σε εξαιρετικές περιπτώσεις να εξαιρούν, εν όλω ή εν μέρει, ένα ειδικό έργο από την παρούσα οδηγία. Στην περίπτωση αυτή, τα κράτη μέλη: α) εξετάζουν αν ενδείκνυται άλλη μορφή εκτίμησης, β) θέτουν στη διάθεση του ενδιαφερομένου κοινού τις πληροφορίες που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο άλλων μορφών εκτίμησης που αναφέρονται στο στοιχείο α), τις πληροφορίες σχετικά με την απόφαση χορήγησης εξαίρεσης και τους λόγους για τη χορήγησή της, γ) ενημερώνουν την Επιτροπή, πριν από την παροχή της άδειας, για τους λόγους οι οποίοι δικαιολογούν την παρεχόμενη εξαίρεση και της δίνουν τις πληροφορίες τις οποίες, εφόσον απαιτείται, θέτουν στη διάθεση των δικών τους υπηκόων…» Περαιτέρω, με το άρθρο 4 της οδηγίας τα έργα (σχέδια), στα οποία αναφέρεται το άρθρο 2, κατατάχθηκαν σε δύο κατηγορίες: Αφ’ ενός μεν αυτά που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της οδηγίας και υποβάλλονται οπωσδήποτε σε εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σύμφωνα με τα άρθρα 5-10, διότι, κατά την αξιολόγηση του κοινοτικού νομοθέτη, έχουν, εκ της φύσεώς τους, επιπτώσεις στο περιβάλλον. Αφ’ ετέρου δε εκείνα που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της οδηγίας, τα οποία υποβάλλονται στην ανωτέρω εκτίμηση εφ’ όσον τα κράτη μέλη κρίνουν ότι το απαιτούν τα χαρακτηριστικά τους, ιδίως δε η φύση, το μέγεθος ή η θέση τους, διότι κατά την αξιολόγηση του κοινοτικού νομοθέτη δεν έχουν, άνευ ετέρου, τέτοιες επιπτώσεις.Για τα έργα που εμπίπτουν στο Παράρτημα ΙΙ, μεταξύ των οποίων, στην Ομάδα Έργων (Σχεδίων) υπ’ αριθ. 10 [«Έργα (Σχέδια) Υποδομής)»] περιλαμβάνονται και τα «έργα αστικής ανάπτυξης» (περ. β) [travaux d’aménagement urbain, urban development projects], τα κράτη μέλη μπορούν, κατά το άρθρο 4 της Οδηγίας, να αποφασίζουν, ως προς την υποβολή τους ή μη σε εκτίμηση των επιπτώσεών τους, είτε κατά περίπτωση είτε με τον καθορισμό κατωτάτων ορίων ή κριτηρίων ή και με συνδυασμό των δύο αυτών τρόπων επιλογής. Στο Παράρτημα ΙΙΙ της οδηγίας, εξ άλλου, καθορίζονται τα κριτήρια επιλογής, τα οποία λαμβάνονται υπ’ όψιν από τα κράτη μέλη, όταν αποφασίζουν για την υποβολή είτε συγκεκριμένου έργου (σχεδίου) είτε κατηγορίας έργων (σχεδίων) σε διαδικασία εκτιμήσεως των περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων.Τα κριτήρια αυτά επιλογής ανάγονται στα χαρακτηριστικά του έργου (μέγεθος, συσσώρευση με άλλα έργα, χρήση φυσικών πόρων, ρύπανση κ.ά.), τη χωροθέτησή του (περιβαλλοντική ευαισθησία των περιοχών που ενδέχεται να θιγούν από το έργο) και τα χαρακτηριστικά των ενδεχομένων επιπτώσεων (έκταση, πολυπλοκότητα, πιθανότητα των επιπτώσεων). Σύμφωνα δε με τη νομολογία του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (βλ. Δ.Ε.Κ. αποφάσεις της 24.10.1996, C-72/95, Kraaijeveld κ.λπ., της 16.9.1999, WWF, C-435/97, κ.ά.), η ευχέρεια αυτή που διαθέτουν τα κράτη μέλη να αποφασίζουν, ως προς τα έργα του Παραρτήματος ΙΙ της οδηγίας, για το αν θα υποβληθούν σε διαδικασία εκτιμήσεως των επιπτώσεών τους, δεν περιλαμβάνει, κατά την έννοια της οδηγίας, και την εκ προοιμίου εξαίρεση ενός συνόλου σχεδίων (έργων) από την υποχρέωση περιβαλλοντικής εκτιμήσεως, εκτός αν το σύνολο των εξαιρουμένων σχεδίων (έργων) μπορεί να θεωρηθεί, βάσει συνολικής εκτιμήσεως, ότι δεν είναι ικανό να έχει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον (βλ. και ΣΕ 376/2014 Ολομ.). Περαιτέρω, ναι μεν το άρθρο 4 παρ. 2 της οδηγίας παρέχει στα κράτη μέλη περιθώριο εκτιμήσεως για να προσδιορίσουν ορισμένα είδη σχεδίων που πρέπει να υποβάλλονται σε εκτίμηση ή για να καθορίσουν κριτήρια και/ή κατώτατα όρια που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, αυτό το περιθώριο εκτιμήσεως όμως περιορίζεται από την υποχρέωση, η οποία προβλέπεται από το άρθρο 2, παράγρ. 1, της οδηγίας 85/337, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 97/11, να υποβάλλονται σε μελέτη επιπτώσεων τα σχέδια που ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, ιδίως λόγω της φύσεως, του μεγέθους ή της θέσεώς τους (ΔΕΕ 16.7.2009, Επιτροπή/Ιρλανδίας, C-427/07, σκ. 41, 21.3.2013, Salzburger Flughafen, C-244/12, σκ. 29, προαναφερθείσα WWF σκ. 36 κ.ά.). Ως εκ τούτου, η υποχρέωση διενέργειας εκτιμήσεως περιβαλλοντικών επιπτώσεων δύναται να προκύπτει απευθείας από τις διατάξεις των άρθρων 2 παράγρ.1 και 4 παράγρ. 2 και 3, καθώς και από το παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 85/337, όταν το σχέδιο (έργο), εν όψει της φύσεως και των χαρακτηριστικών του, εμπίπτει κατ’ αρχήν σε μία από τις κατηγορίες που προβλέπει το εν λόγω παράρτημα και ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, ανεξαρτήτως αν μνημονεύεται ρητώς στην οικεία κατηγορία (βλ. ΔΕΕ 3.3.2011, Επιτροπή/Ιρλανδίας, C-50/09, σκ. 97-101, 30.4.2009, Mellor, C-75/08, σκ. 51 επόμ., βλ. και προαναφερθείσες αποφάσεις Kraaijeveld σκ. 61, και Salzburger Flughafen σκ. 41-43).
Επειδή, με τον ν. 1650/1986 (Α΄ 160), ο οποίος εκδόθηκε σε συμμόρφωση προς την επιταγή του Συντάγματος (άρθρο 24 παρ. 1) για την προστασία του περιβάλλοντος, θεσπίσθηκαν κανόνες αναφερόμενοι, πλην άλλων, στις προϋποθέσεις και τη διαδικασία για την έγκριση εγκαταστάσεως δραστηριοτήτων ή της εκτελέσεως έργων, από τα οποία επαπειλούνται δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον. Με την κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 3 του ως άνω νόμου εκδοθείσα κ.υ.α.69269/5387/1990 (Β΄ 678) κατετάγησαν τα έργα και οι δραστηριότητες σε κατηγορίες, ανάλογα με τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις, σε εναρμόνιση με τις προβλέψεις της οδηγίας 85/337/ΕΟΚ. Με τον
ν. 3010/2002 (Α΄ 91) τροποποιήθηκε ο ν. 1650/1986 σε εναρμόνιση, μεταξύ άλλων, με την οδηγία 97/11/ΕΚ, η οποία τροποποίησε την οδηγία 85/337/ΕΟΚ. Ειδικότερα, το άρθρο 3 του ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν. 3010/2002, ορίζει τα εξής: «1. Με απόφαση του Υπουργού [ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.] … τα δημόσια ή ιδιωτικά έργα και δραστηριότητες κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες, και κάθε κατηγορία μπορεί να κατατάσσεται σε υποκατηγορίες, καθώς και σε ομάδες κοινές για όλες τις κατηγορίες, ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. Κριτήρια για την κατάταξη αυτή είναι: α) το είδος και το μέγεθος του έργου ή της δραστηριότητας, β) το είδος και η ποσότητα των ρύπων …, καθώς και κάθε άλλη επίδραση στο περιβάλλον, γ) …, δ) … Εάν ένα έργο ή δραστηριότητα δεν περιλαμβάνεται στην ανωτέρω απόφαση και η αδειοδοτούσα αρχή θεωρεί ότι λόγω των επιπτώσεών του στο περιβάλλον θα έπρεπε να καταταγεί στην πρώτη (Α) ή δεύτερη (Β) κατηγορία, διαβιβάζει την αίτηση του ενδιαφερομένου στο Υπουργείο [ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.], προκειμένου να κριθεί αν για το συγκεκριμένο έργο ή δραστηριότητα πρέπει να τηρηθεί η διαδικασία που προβλέπεται στον νόμο αυτόν για την πρώτη (Α) ή δεύτερη (Β) κατηγορία. Σε καταφατική περίπτωση το εν λόγω έργο ή δραστηριότητα κατατάσσεται προσωρινά στην κατηγορία πρώτη (Α) ή δεύτερη (Β) με απόφαση του αρμόδιου Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου [ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.], που εκδίδεται μέσα σε προθεσμία είκοσι (20) ημερών από την περιέλευση του αιτήματος στο Υπουργείο.Για το έργο ή τη δραστηριότητα αυτή, το αρμόδιο όργανο δεν εκδίδει την προβλεπόμενη από τις κείμενες διατάξεις απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων πριν συμπληρωθεί η κανονιστική απόφαση του πρώτου εδαφίου για την κατάταξη του έργου ή της δραστηριότητας.2. Η πρώτη (Α) κατηγορία περιλαμβάνει τα έργα και τις δραστηριότητες που λόγω της φύσης, του μεγέθους ή της έκτασής τους είναι πιθανό να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον.Στα έργα και στις δραστηριότητες της κατηγορίας αυτής επιβάλλονται κατά περίπτωση, με την έγκριση περιβαλλοντικών όρων που προβλέπεται στο επόμενο άρθρο, εκτός από τους γενικούς όρους και τις προδιαγραφές, ειδικοί όροι και περιορισμοί για την προστασία του περιβάλλοντος.Η δεύτερη (Β) κατηγορία περιλαμβάνει έργα και δραστηριότητες τα οποία, χωρίς να προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις, πρέπει να υποβάλλονται για την προστασία του περιβάλλοντος σε γενικές προδιαγραφές, όρους και περιορισμούς που προβλέπονται από κανονιστικές διατάξεις.Η τρίτη (Γ) κατηγορία περιλαμβάνει έργα και δραστηριότητες που προκαλούν μικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον. … ». Περαιτέρω, το άρθρο 4 του ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του ν. 3010/2002, ορίζει τα εξής «1.α. Για την πραγματοποίηση νέων έργων ή δραστηριοτήτων ή τη μετεγκατάσταση υφισταμένων, τα οποία έχουν καταταγεί στις κατηγορίες που προβλέπονται στο προηγούμενο άρθρο, απαιτείται η έγκριση όρων για την προστασία του περιβάλλοντος.Έγκριση όρων για την προστασία του περιβάλλοντος απαιτείται επίσης για την επέκταση, την τροποποίηση ή και τον εκσυγχρονισμό υφιστάμενων έργων ή δραστηριοτήτων, που έχουν καταταγεί στις παραπάνω κατηγορίες, εφόσον επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. (Αυτή είναι και η σκοπιμότητα της αιτήσεὠς μου προς το τμήμα Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Να δω τελικά αν οι άνθρωποι αυτοί είχαν ζητήσει περιβαλλοντική και για το ασανσερ και τον κυλιόμενο διάδρομο) β. Με την απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων η Διοίκηση επιβάλλει προϋποθέσεις, όρους, περιορισμούς και διαφοροποιήσεις για την πραγματοποίηση του έργου ή της δραστηριότητας, ιδίως ως προς τη θέση, το μέγεθος, το είδος, την εφαρμοζόμενη τεχνολογία και τα γενικά τεχνικά χαρακτηριστικά γ. Η απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων αποτελεί προϋπόθεση για την έκδοση των διοικητικών πράξεων που απαιτούνται κατά περίπτωση, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις για την πραγματοποίηση του έργου ή της δραστηριότητας. δ. Για την έκδοση της απόφασης έκδοσης περιβαλλοντικών όρων πρέπει να τηρείται: δα) η διαδικασία της προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίμησης και αξιολόγησης του προτεινόμενου έργου ή δραστηριότητας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις παρ. 6α και 10α και η δημοσιοποίηση της θετικής γνωμοδότησης ή της αρνητικής απόφασης επί της προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίμησης της αρμόδιας αρχής, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ.2 του άρθρου 5, δβ) η διαδικασία υποβολής και η αξιολόγηση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ή Περιβαλλοντικής Έκθεσης, κατά περίπτωση, καθώς και η διαδικασία δημοσιοποίησης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 5.2. Για την έκδοση απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για έργα ή δραστηριότητες της πρώτης (Α) κατηγορίας απαιτείται υποβολή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.Η έγκριση περιβαλλοντικών όρων γίνεται με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και του συναρμόδιου Υπουργού […] 3.Για τα έργα και τις δραστηριότητες της δεύτερης (Β) κατηγορίας, απαιτείται η υποβολή είτε περιβαλλοντικής έκθεσης, με την οποία τεκμηριώνεται η συμμόρφωση με τις διατάξεις που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, είτε προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίμηση και αξιολόγηση που προβλέπεται στην κοινή υπουργική απόφαση της περ.Α΄ της παρ.10. Η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων για τα έργα και τις δραστηριότητες της κατηγορίας αυτής γίνεται με απόφαση Νομάρχη, εφόσον δεν καθορίζεται διαφορετικά στην κανονιστική απόφαση που εκδίδεται κατ’ εξουσιοδότηση της παρ.10α σε συνδυασμό με τις παρ.5 και 6β […] 10. α) Με κοινή απόφαση των Υπουργών … καθορίζονται: αα) τα έργα και οι δραστηριότητες της δεύτερης (Β) κατηγορίας για τα οποία απαιτείται προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίμηση και αξιολόγηση, ββ) οι αρμόδιες υπηρεσίες και η διαδικασία για την προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίμηση και αξιολόγηση, όταν απαιτείται, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και η διαδικασία με την οποία οι αρμόδιες αρχές αποφασίζουν εάν επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον από τη βελτίωση ή τροποποίηση ή επέκταση ή εκσυγχρονισμό ενός έργου ή μιας δραστηριότητας και κάθε άλλο σχετικό θέμα, γγ) οι αρμόδιες υπηρεσίες και η διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, ο τύπος των απαιτούμενων μελετών και στοιχείων, η προθεσμία υποβολής τους και έκφρασης γνώμης των αρμόδιων αρχών, και κάθε άλλο σχετικό θέμα. β. Με κοινές αποφάσεις του Υπουργού [ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.] και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού καθορίζονται οι προδιαγραφές και το περιεχόμενο των κάθε τύπου Προμελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Π.Π.Ε), Μελετών Περιβαλλοντικών Όρων (Μ.Π.Ε.) και Περιβαλλοντικής Έκθεσης για κάθε ομάδα έργων ή δραστηριοτήτων, τα δικαιολογητικά που πρέπει να τις συνοδεύουν, το περιεχόμενο των φακέλων με βάση τους οποίους οι αρμόδιες αρχές αποφασίζουν εάν επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και στον εκσυγχρονισμό, επέκταση, βελτίωση, τροποποίηση ή ανανέωση έργου ή δραστηριότητας, καθώς και ο συνδυασμός των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης της προαναφερόμενης απόφασης με τις διαδικασίες χορήγησης άλλων αδειών που απαιτούνται για τα έργα και τις δραστηριότητες που προβλέπονται στο άρθρο 3 […]». Τέλος, με το άρθρο 5 του ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 του
ν. 3010/2002, καθορίσθηκε το περιεχόμενο και η διαδικασία έγκρισης των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Εξ άλλου, με βάση την εξουσιοδότηση του άρθρου 3 του ν. 1650/1986, εκδόθηκε η κ.υ.α. Η.Π. 15393/2332/2002 περί κατατάξεως έργων και δραστηριοτήτων (Β΄1022), στην οποία, μεταξύ άλλων, ορίζεται ότι «Η απόφαση αυτή εφαρμόζεται σε όλα τα έργα και δραστηριότητες της πρώτης (Α) και δεύτερης (Β) κατηγορίας του άρθρου 3 του Ν. 1650/1986 […]» (άρθρο 2), ότι «Τα έργα και οι δραστηριότητες που παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά ως προς την εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων κατατάσσονται σε δέκα (10) ομάδες κοινές για τις κατηγορίες Α΄ και Β΄ του άρθρου 3 […], ότι «Τα έργα και οι δραστηριότητες της πρώτης (Α) και δεύτερης (Β) κατηγορίας του άρθρου 3 του Ν. 1650/1986 […] υποδιαιρούνται στις υποκατηγορίες ένα (1) και δύο (2) για την πρώτη (Α) κατηγορία και στις υποκατηγορίες τρία (3) και τέσσερα (4) για τη δεύτερη (Β) κατηγορία […] Τα ως άνω έργα και δραστηριότητες αναφέρονται στους πίνακες 1 έως 10 του παραρτήματος Ι του άρθρου 5 ανάλογα με την ομάδα στην οποία υπάγεται καθένα από αυτά» (άρθρο 4), ότι «Προσαρτώνται και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της παρούσας απόφασης τα Παραρτήματα Ι και ΙΙ που ακολουθούν. Ειδικότερα: 1. Ως προς το Παράρτημα Ι: Καθένας από τους δέκα (10) Πίνακες του Παραρτήματος Ι αναφέρεται σε μία ομάδα έργων και δραστηριοτήτων σύμφωνα με το άρθρο 3 και περιλαμβάνει τα έργα και τις δραστηριότητες που εντάσσονται στη ομάδα αυτή καθώς και την αντίστοιχη κατάταξή τους σε κατηγορία και υποκατηγορία σύμφωνα με το άρθρο 4 […]» (άρθρο 5) και ότι «Με την επιφύλαξη του άρθρου 6 του Ν. 3010/2002 από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης καταργούνται οι διατάξεις των άρθρων 4 και 5 της υπ’ αριθ. 69269/5387/1990 […] καθώς και κάθε άλλη διάταξη που αντίκειται στις διατάξεις της παρούσας απόφασης ή ανάγεται σε θέματα που ρυθμίζονται από αυτήν» (άρθρο 6 παρ. 1).Στον δε Πίνακα 6, στην Ομάδα 6, της αποφάσεως αυτής, με τίτλο «Τουριστικές εγκαταστάσεις-Εργασίες Πολεοδομίας» περιλαμβάνονται, υπό στοιχεία 10 – 24, κατηγορίες έργων που συνάπτονται με την πολεοδομία και τη χωροταξία, δεν μνημονεύονται όμως έργα διευθέτησης και ανάπλασης πάρκων και αλσών εντός πόλεων.Περαιτέρω, στο άρθρο 2 παρ.1 της κ.υ.α.Η.Π. 11014/703/Φ104/2003 (Β΄332), η οποία εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του ως άνω άρθρου 4 του ν. 1650/1986, ορίζεται ότι
«Η παρούσα απόφαση εφαρμόζεται στα νέα έργα και δραστηριότητες των υποκατηγοριών 1 και 2 της Α΄ κατηγορίας και 3 και 4 της Β΄ κατηγορίας σύμφωνα με την Η.Π. 15393/2332/2002 Κ.Υ.Α. […] καθώς και στον εκσυγχρονισμό, επέκταση, βελτίωση ή τροποποίηση των υφιστάμενων έργων και δραστηριοτήτων των ίδιων υποκατηγοριών εφόσον επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 4 του Ν. 1650/86 […]». Στα άρθρα 3 και 4 της κ.υ.α. αυτής περιγράφεται η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης για τα έργα και δραστηριότητες της 1ης υποκατηγορίας της Α΄ κατηγορίας, στα άρθρα 5 έως 7 ορίζεται η σχετική διαδικασία για τα έργα και δραστηριότητες της 2ης υποκατηγορίας της Α΄ κατηγορίας, στα άρθρα 8 και 9 η διαδικασία για τα έργα και δραστηριότητες της 3ης υποκατηγορίας της Β΄ κατηγορίας και στα άρθρα 10 και 11 ορίζεται η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης για τα έργα και δραστηριότητες της 4ης υποκατηγορίας της Β΄ κατηγορίας. Τέλος, στα άρθρα 12 και 13 της αυτής κ.υ.α. περιλαμβάνονται γενικές διατάξεις και ειδικότερα στο άρθρο 12 καθορίζεται το περιεχόμενο της απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, στο δε άρθρο 13, τιτλοφορούμενο «Διαδικασία αξιολόγησης επιπτώσεων από τη βελτίωση, τροποποίηση, επέκταση ή εκσυγχρονισμό ή ανανέωση έργου ή δραστηριότητας», ορίζεται ότι «1.Προκειμένου να εκτιμηθεί αν από τον εκσυγχρονισμό, επέκταση, βελτίωση, τροποποίηση υφισταμένων έργων ή δραστηριοτήτων επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, ο ενδιαφερόμενος φορέας ή ιδιώτης υποβάλλει φάκελο του οποίου το περιεχόμενο καθορίζεται στην απόφαση της παρ.10 του άρθρου 4 του
Ν. 1650/ 1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 (παρ. 10β) του
Ν. 3010/2002. Ο φάκελος αυτός υποβάλλεται στην αρμόδια υπηρεσία ανάλογα με την υποκατηγορία στην οποία εντάσσεται το έργο ή η δραστηριότητα, η οποία εντός 30 ημερών αποφαίνεται αν απαιτείται η υποβολή ΠΠΕ προκειμένου να γίνει νέα προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίμηση και αξιολόγηση ή Μ.Π.Ε. ή Περιβαλλοντική Έκθεση προκειμένου να επιβληθούν νέοι περιβαλλοντικοί όροι, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας απόφασης.2 […]».
Επειδή, από τις ανωτέρω διατάξεις των άρθρων 3 και 4 του
ν. 1650/1986 όπως έχουν αντικατασταθεί, καθώς και των κατ’ εξουσιοδότησή τους εκδοθεισών κ.υ.α., ερμηνευόμενες υπό το φώς των διατάξεων της οδηγίας 85/337, όπως ισχύει, συνάγεται ότι για νέο έργο ή για τον εκσυγχρονισμό, την τροποποίηση ή βελτίωση υφισταμένου έργου ή δραστηριότητας της Α΄ ή Β΄ κατηγορίας απαιτείται, κατ’ αρχήν, έγκριση περιβαλλοντικών όρων. Κατ’ εξαίρεση, δεν απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας αυτής, αν η Διοίκηση βεβαιώσει, πριν την έναρξη οποιασδήποτε σχετικής εργασίας, με την έκδοση εκτελεστής διοικητικής πράξεως, ότι από την επιδιωκόμενη τροποποίηση ή βελτίωση δεν επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον.Η πράξη αυτή, εν όψει της σπουδαιότητας και των συνεπειών της, πρέπει να είναι πλήρως αιτιολογημένη και να στηρίζεται σε συγκεκριμένα στοιχεία, τα οποία θα καθορισθούν με την προβλεπόμενη στην εξουσιοδοτική διάταξη της παραγρ. 10.β του νέου άρθρου 4 του
ν. 1650/1986 κοινή υπουργική απόφαση, η οποία, ως τον χρόνο εκδόσεως των προσβαλλομένων αποφάσεων, δεν είχε εκδοθεί, ενώ εξ άλλου, όπως έχει κριθεί, η εγκύκλιος οικ. 122859/2.2.2004 του Γ.Γ. του Υπουργείου ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., η οποία καθορίζει, μέχρι την έκδοση της εν λόγω κ.υ.α., το περιεχόμενο του σχετικού φακέλου, δεν θεσπίζει κανόνα δικαίου (ΣΕ 2589/2014 κ.ά.). Μέχρι δε να εκδοθεί η εν λόγω κ.υ.α., η σχετική κρίση της Διοικήσεως πρέπει να θεμελιώνεται σε κριτήρια και στοιχεία τα οποία αντιστοιχούν προς τον σκοπό της θεσπίσεως, με τις ανωτέρω διατάξεις, της διαδικασίας εγκρίσεως περιβαλλοντικών όρων και τα οποία είναι πρόσφορα, εν όψει και της φύσεως του έργου ή δραστηριότητας, αναφερόμενα ιδίως α) στα χαρακτηριστικά της επεκτάσεως ή τροποποιήσεως, β) στα χαρακτηριστικά των περιοχών όπου επεκτείνεται ή τροποποιείται το υφιστάμενο έργο, όπως είναι ιδίως οι χρήσεις γης και η περιβαλλοντική ευαισθησία των περιοχών αυτών λόγω ύπαρξης υγροτόπων, βιοτόπων, παράκτιων και δασικών περιοχών, προστατευόμενων φυσικών περιοχών, πυκνοκατοικημένων περιοχών καθώς και τοπίων ιστορικής, πολιτιστικής και αρχαιολογικής σημασίας, και γ) στα χαρακτηριστικά των ενδεχόμενων επιπτώσεων από την επέκταση ή τροποποίηση του υφιστάμενου έργου, όπως είναι ιδίως η έκταση, το μέγεθος, η πιθανότητα, η πολυπλοκότητα, η διάρκεια, η συχνότητα και η αναστρεψιμότητα των επιπτώσεων, εν όψει και των παρατηρηθέντων κατά τη λειτουργία του έργου, ή την άσκηση της δραστηριότητας, πριν από την τροποποίηση ή τη βελτίωσή του (βλ. ΣΕ 3688/2009 Ολομ., 2589/2014, 4767/2013, 4483/2011, 315/2007 πρβλ. 4564/2005 7μ., 2611/2005, 3615/2002 Ολομ.). Η εφαρμογή των ανωτέρω κανόνων, σύμφωνα με τους οποίους είναι δυνατή η εξαίρεση από την υποχρέωση τηρήσεως της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης για τον εκσυγχρονισμό, επέκταση, βελτίωση, τροποποίηση υφιστάμενων έργων ή δραστηριοτήτων, υπό την προϋπόθεση ότι δεν επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις τους σε σχέση με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, προϋποθέτει πάντως ότι για το έργο, ή τη δραστηριότητα, υπό την αρχική του μορφή είχε τηρηθεί η διαγραφόμενη από τις ανωτέρω διατάξεις διαδικασία εκτιμήσεως των επιπτώσεών του στο περιβάλλον.
Κατ’ αντιδιαστολή, αν το αρχικό έργο δεν ανήκε στις κατηγορίες, για τις οποίες είναι κατά νόμο αναγκαία η τήρηση της προαναφερόμενης διαδικασίας, και, κατ’ ακολουθίαν, για την κατασκευή ή και τη λειτουργία του δεν είχαν εγκριθεί περιβαλλοντικοί όροι, αλλά με τις εργασίες εκσυγχρονισμού, επέκτασης, βελτίωσης, ή τροποποίησής τους, προσλαμβάνει μορφή συνεπαγόμενη την υπαγωγή του σε κάποια από τις κατηγορίες, δεν έχει εφαρμογή η παραπάνω ρύθμιση, με την οποία παρέχεται δυνατότητα εξαίρεσης από τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, της οποίας η τήρηση καθίσταται, κατά συνέπεια, υποχρεωτική στην περίπτωση αυτή, βάσει της κατηγορίας, στην οποία κατατάσσεται το έργο ή η δραστηριότητα (ΣΕ 4767/2013, 4483/2011). Τέλος, σε περίπτωση που ένα έργο δεν υπάγεται ρητώς στις κατηγορίες της κ.υ.α. 15393/2002 περί κατατάξεως των έργων σε κατηγορίες, πλην λόγω των συνεπειών του στο περιβάλλον πρέπει να υποβληθεί σε περιβαλλοντική αδειοδότηση, το έργο κατατάσσεται προσωρινά στην πλησιέστερη κατηγορία με απόφαση του αρμόδιου Γενικού Διευθυντή Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, βάσει δε της κατατάξεως αυτής εκδίδεται η πράξη εγκρίσεως περιβαλλοντικών όρων από το αρμόδιο όργανο, άλλως, εφ’ όσον δηλαδή οι επιπτώσεις από την κατασκευή και λειτουργία του στο περιβάλλον είναι μικρές ή ασήμαντες, είτε απαλλάσσεται από την υπαγωγή στη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης είτε επιβάλλεται άλλος τρόπος αντιμετωπίσεώς των, στο πλαίσιο ενδεχομένως άλλης άδειας ή εγκρίσεως που απαιτείται κατά νόμο για την υλοποίησή του.
Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής: Το Παπαστράτειο Δημοτικό Πάρκο Αγρινίου, περιήλθε στην κυριότητα του Δήμου Αγρινίου κατόπιν δωρεάς εν ζωή των Ιωάννη, Επαμεινώνδα, Σωτηρίου και Ευαγγέλου Παπαστράτου, δυνάμει του 10.921/1947 συμβολαίου του συμβολαιογράφου τότε Αγρινίου Γεωργίου Παπασωτηρόπουλου, νομίμως μεταγεγραμμένου. Το ακίνητο αυτό έχει εμβαδόν κατά τον τίτλο κτήσεως 54.242,60 τ.μ.και σύμφωνα με νεώτερη εμβαδομέτρηση 56.440 τ.μ.Ο χώρος του Δημοτικού Πάρκου περικλείεται ΒΔ από τη δημοτική οδό Γρ.Ξενοπούλου, ΒΑ από τη δημοτική οδό Σπυρ.Σαμιώτη, ΝΑ από τη δημοτική οδό Νικ.Καζαντζάκη, νότια και δυτικά από τα Παπαστράτεια Εκπαιδευτήρια (Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο) και ΝΔ από τη δημοτική οδό Ελ. Βενιζέλου. Εντός του χώρου του Πάρκου ευρίσκεται κτίριο αναψυκτηρίου (έτος ανέγερσης 1970), καθώς επίσης και ο Ναός του Σωτήρος. Ήδη από το έτος 1928, η έκταση αυτή έχει διαμορφωθεί σε χώρο πρασίνου – Πάρκο, η δε επιθυμία των δωρητών ήταν ο δωρεοδόχος Δήμος Αγρινίου να διατηρεί τον χώρο αυτό σε άριστη κατάσταση και να φροντίζει για την προαγωγή και βελτίωσή του, προκειμένου να χρησιμεύει για την αναψυχή των δημοτών και να εξυπηρετεί την υγιεινή της πόλης του Αγρινίου. Λόγω της διαπιστώσεως προβλημάτων υποβάθμισης της υπάρχουσας βλαστήσεως και προς το σκοπό αναπλάσεως του Πάρκου, η Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου με το 3024/31.5.2011 έγγραφό της προς την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου ζήτησε την περιβαλλοντική κατάταξη του έργου «Ανάπλαση Παπαστράτειου Πάρκου Δήμου Αγρινίου», προκειμένου να χορηγηθεί έγκριση για την κατασκευή του. Με το εν λόγω έγγραφο συνυποβλήθηκαν: α) Τεχνική Περιγραφή από 30.5.2011 εκ 3 σελίδων, β) το Τ-001 από Μαΐου 2011 τοπογραφικό διάγραμμα, γ) το Α-001 από Μαΐου 2011 σχέδιο Αρχιτεκτονικής Μελέτης με θέμα «Γενική διάταξη» και δ) το Α-001 από Φεβρουαρίου 2011 σχέδιο «Γενική διάταξη Φωτογραφική τεκμηρίωση» της Αρχιτεκτονικής Μελέτης. Σύμφωνα με την ανωτέρω από 30.5.2011 Τεχνική Περιγραφή, το προς έγκριση έργο περιλαμβάνει τα εξής: «… Οι περιμετρικές περιφράξεις απομακρύνονται, όπου αυτό είναι εφικτό, και τα περιμετρικά πεζοδρόμια ανακατασκευάζονται μαζί με τους περιβάλλοντες δρόμους. Αναλυτικά απομακρύνονται οι περιφράξεις-τοίχοι των οδών Ελευθερίου Βενιζέλου, Ξενοπούλου και Σαμώτη.Ανακατασκευάζεται και χαμηλώνεται ο ανατολικός τοίχος-περίφραξη της οδού Καζαντζάκη, λόγω καταστροφής τμημάτων του.Ανακατασκευάζονται οι είσοδοι του πάρκου, ώστε να γίνει ευκολότερη η πρόσβαση σε αυτό.Ανακατασκευάζονται οι εσωτερικοί δρόμοι με νέα υλικά φιλικά προς το περιβάλλον (ΚΟΥΡΑΣΑΝΙ) και κατασκευάζεται νέο δίκτυο αποχέτευσης όμβριων υδάτων.Κατασκευάζεται νέο δίκτυο ύδρευσης, ηλεκτροφωτισμού και πυρόσβεσης.Κατασκευάζεται νέα παιδική χαρά.Κατασκευάζονται θεματικοί κήποι στην περιοχή του χαμηλού πρασίνου.Κατασκευάζονται στοιχεία πρασίνου.Γίνεται συστηματική συντήρηση και αποκατάσταση του υπάρχοντος πληθυσμού υψηλού πρασίνου.Κατασκευάζεται νέα δεξαμενή νερού στην θέση της παλαιάς και δημιουργείται μία νέα είσοδος πάνω από αυτή.Επίσης κατασκευάζονται όλοι οι περιμετρικοί του πάρκου δρόμοι, με νέο οδόστρωμα και πεζοδρόμια εκατέρωθεν.Για την υλοποίηση των ανωτέρω αναφερόμενων επεμβάσεων θα απαιτηθεί η εκσκαφή και επίχωση του εδάφους από 0,50 μ. μέχρι 1,20 μ., ανάλογα με την περιοχή και το είδος της επέμβασης».Εξ άλλου, στο υποβληθέν Α-001 σχέδιο με θέμα «Γενική Διάταξη» της Αρχιτεκτονικής Μελέτης δεν απεικονίζονται περιοχές στις οποίες καταργείται το υψηλό ή το χαμηλό πράσινο, αντίστοιχα, για τη δημιουργία δρόμων, παρτεριών κλπ. (οι οποίες απεικονίζονται στο μεταγενέστερο Α-03 από ….. σχέδιο της από ….. Αρχιτεκτονικής Μελέτης με τίτλο «Γενική Διάταξη Πρόταση Υλικά», που συνοδεύει την τελικώς εγκριθείσα μελέτη). Βάσει των στοιχείων αυτών εκδόθηκε η πρώτη προσβαλλόμενη πράξη 3024/21-6-2011 του Διευθυντή Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Δυτικής Ελλάδος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, σύμφωνα με την οποία δεν απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης του έργου κατά τις διατάξεις του ν. 1650/1986. Ειδικότερα, η εν λόγω απόφαση διαλαμβάνει ότι: α) οι περιγραφόμενες στην από Μαΐου 2011 τεχνική έκθεση εργασίες που θα πραγματοποιηθούν στο Παπαστράτειο Πάρκο Αγρινίου δεν αναφέρονται μεταξύ των έργων και δραστηριοτήτων που περιλαμβάνονται στους πίνακες της ΚΥΑ 15393/2332/2002, για τα οποία απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση, και β) όσον αφορά τις επιπτώσεις στο περιβάλλον από τις περιγραφόμενες εργασίες, που θα πραγματοποιηθούν στα πλαίσια του έργου και σε συσχέτιση με τη θέση του, δεν είναι σημαντικές, κατά την κρίση της αρμόδιας υπηρεσίας, ώστε να εφαρμοστεί το άρθρο 1 [εννοείται προφανώς το άρθρο 3 παρ. 1] του ν. 1650/1986, που προβλέπει τη διαβίβαση του φακέλου στο Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ για την υπαγωγή του έργου στην Α΄ ή Β΄ κατηγορία έργων και δραστηριοτήτων. Περαιτέρω, επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, ότι εφ’ όσον γίνουν άλλες εργασίες πέραν των αναφερόμενων στη σχετική τεχνική περιγραφή, δεν ισχύει η άποψη της υπηρεσίας περί απαλλαγής από τη διαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων. Εν συνεχεία, ο Διευθυντής Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, με την 52800/4145/15.6.2012 απόφασή του (πέμπτη προσβαλλόμενη πράξη), θεώρησε και ενέκρινε μελέτη της των υπηρεσιών του Δήμου Αγρινίου με τον γενικό τίτλο «ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΕΙΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΓΡΙΝΙΟΥ» η οποία περιλαμβάνει αφ’ ενός μεν Φυτοτεχνική Μελέτη της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Πρασίνου του Δήμου, συνταχθείσα από την τεχνολόγο γεωπόνο Παρασκευή Τσομάκα στις 1.3.2012, και αφ’ ετέρου Τεχνική Περιγραφή από Μαΐου 2011 (έξι σελίδων) της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου. Η θεώρηση και έγκριση της μελέτης ανάπλασης έγινε με τον όρο ότι: α) ο Δήμος Αγρινίου θα μεριμνήσει για την αποφυγή ζημιών στην εναπομένουσα δασική βλάστηση κατά την εκτέλεση των εργασιών, β) η υλοτομία και η μεταφορά των δασικών προϊόντων θα γίνουν σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και γ) η υλοποίηση και εφαρμογή της μελέτης, θα γίνει υπό την εποπτεία του Δασαρχείου Αγρινίου, στην περιοχή ευθύνης του οποίου θα εκτελεσθούν τα έργα. Στην ανωτέρω Τεχνική Περιγραφή (6 σελίδων), προβλέπονται οι εξής εργασίες: «Ανακατασκευάζονται οι εσωτερικοί δρόμοι με νέα υλικά φιλικά προς το περιβάλλον, (ΚΟΥΡΑΣΑΝΙ)… και κατασκευάζεται νέο δίκτυο αποχέτευσης όμβριων υδάτων στις διασταυρώσεις των δρόμων … Απομακρύνονται οι χαμηλοί τοίχοι και τα σιδερένια κιγκλιδώματα της οδού Ελευθερίου Βενιζέλου και της οδού Ξενοπούλου. … στο έδαφος θα φυτευτεί χλοοτάπητας (γκαζόν) με ιδιαίτερη αντοχή στη σκιά … Ανακατασκευάζεται ο τοίχος της οδού Καζαντζάκη … Για την απομάκρυνση και κατασκευή του τοίχου αυτού θα γίνει εκσκαφή και απομάκρυνση των υπαρχόντων δέντρων … Κατασκευάζονται καθιστικά κυκλικά της Εκκλησίας και εσωτερικά των παρτεριών … Κατασκευάζεται παιδική χαρά … Κατασκευή ράμπας … Κατασκευή εισόδου οδού Ελευθερίου Βενιζέλου (κύρια είσοδος) … Κατασκευή εισόδων οδού Καζαντζάκη (ανακατασκευή) … Κατασκευάζονται στοιχεία νερού. Δημιουργούνται τρία νέα στοιχεία … Κατασκευάζεται νέο δίκτυο ύδρευσης.Κατασκευάζεται νέο δίκτυο ηλεκτροφωτισμού και πυρόσβεσης … Κατασκευάζονται θεματικοί κήποι στην περιοχή του χαμηλού πρασίνου …».Προβλέπονται, δηλαδή, μεταξύ άλλων, η εγκατάσταση χλοοτάπητα και η υλοτομία δέντρων. Επίσης, από το τεύχος της Φυτοτεχνικής Μελέτης προκύπτει ότι θα πραγματοποιηθεί εκρίζωση των θάμνων μπορντούρας (λιγούστρο) σε μήκος 3600 μ. περιμετρικά σε όλα τα υπάρχοντα παρτέρια του πάρκου (με σκοπό την οπτική-αισθητική ενοποίηση του χώρου, διαδρόμων και παρτεριών φύτευσης), υλοτομία 64 δέντρων (λόγω ανακατασκευής τοιχίου στη ΝΑ πλευρά και ύπαρξης γερασμένων, σάπιων και χωρίς αισθητική αξία δέντρων στη ΒΔ πλευρά του πάρκου), εγκατάσταση χλοοτάπητα (γκαζόν) σε έκταση 31,6 στρεμμάτων και εγκατάσταση εκτεταμένου δικτύου άρδευσης με κύριο σκοπό την κάλυψη των αναγκών άρδευσης του γκαζόν. (Γι αυτό έγινε βασικά ο καβγάς) Προβλέπεται, επίσης, η φύτευση 92 δέντρων και 2841 θάμνων. Ακολούθως, ο Διευθυντής Δασών Αιτωλοακαρνανίας, αφού έλαβε υπόψη την ανωτέρω απόφαση 52800/4145/15.6.2012, το 2654/22.5.012 έγγραφο του Δασαρχείου Αγρινίου, με το οποίο υποβλήθηκε ο πίνακας υλοτομίας των προς κοπή δένδρων και την ταυτάριθμη θεώρηση του τεύχους του πίνακα, με την 2488/26-6-2012 απόφασή του (έκτη προσβαλλόμενη πράξη) ενέκρινε τον υποβληθέντα Πίνακα Υλοτομίας των προς κοπή δένδρων (64 δένδρα συνολικού όγκου 31,09 m3).
Επειδή, η επίδικη ανάπλαση του Πάρκου Αγρινίου αφορά εκτεταμένο κοινόχρηστο χώρο αστικού πρασίνου εντός του πολεοδομικού ιστού και περιλαμβάνει κοπή δένδρων και θάμνων και φύτευση νέων, κατεδάφιση τοίχων, διαμόρφωση και βελτίωση οδικού δικτύου εντός και εκτός του πάρκου, τοποθέτηση γκαζόν, που απαιτεί μεγάλη κατανάλωση ύδατος, και ανέγερση δεξαμενής και λοιπών κατασκευών. Με τα δεδομένα αυτά, το επίμαχο έργο εμπίπτει προδήλως στην έννοια των «Έργων (σχεδίων) αστικής ανάπτυξης» της κατηγορίας «Έργα (σχέδια) Υποδομής» σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙ περίπτ. 10 στοιχ. Β΄ της οδηγίας 85/337 και των «Εργασιών Πολεοδομίας» σύμφωνα με τον Πίνακα 6 του Παρατήματος 1 της κ.υ.α.15393/2002 (πρβλ. προαναφερθείσα απόφαση ΔΕΕ της 16.4.2015, C-570/13, Gruber, σκ. 44, 50). Και ναι μεν η διαμόρφωση πάρκων δεν μνημονεύεται ρητώς μεταξύ των έργων «αστικής ανάπτυξης» και «εργασιών πολεοδομίας» στις ανωτέρω διατάξεις της οδηγίας και της κ.υ.α., αντιστοίχως, εξ αυτού όμως δεν έπεται ότι εξαιρείται άνευ ετέρου από την υποχρέωση περιβαλλοντικής αδειοδότησης, αλλά ανακύπτει υποχρέωση της Διοικήσεως να ερευνήσει αν η συγκεκριμένη εκάστοτε διαμόρφωση (ανάπλαση) έχει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, οπότε πρέπει να υπαχθεί σε περιβαλλοντική αδειοδότηση, ή δεν έχει σημαντικές επιπτώσεις, οπότε συντρέχει περίπτωση απαλλαγής από την ανωτέρω υποχρέωση με ειδικώς αιτιολογημένη πράξη.
Επειδή, τα στοιχεία βάσει των οποίων εκδόθηκε η πρώτη προσβαλλόμενη πράξη, ήτοι η από Μαΐου 2011 τεχνική περιγραφή του επίδικου έργου (3 σελίδων) και τα υποβληθέντα σχέδια, δεν περιλαμβάνουν ακριβή περιγραφή της υπάρχουσας καταστάσεως και των υπό έγκριση εργασιών, ιδίως δε δεν αναφέρεται ο αριθμός των προς κοπή δένδρων και θάμνων, η εγκατάσταση χλοοτάπητα (γκαζόν) και η εγκατάσταση εκτεταμένου δικτύου για την άρδευσή του. Συνεπώς τα υποβληθέντα στοιχεία ήσαν ανεπαρκή για τη διαφώτιση της Διοικήσεως και την ορθή εκτίμηση των συνεπειών του έργου. Και ναι μεν στη συνέχεια η υφιστάμενη κατάσταση και οι ζητούμενες εργασίες προσδιορίσθηκαν περισσότερο (βλ. προαναφερθείσα τεχνική μελέτη έξι σελίδων και μελέτη φυτοκάλυψης της 1.3.2012, από τις οποίες προκύπτει, μεταξύ άλλων, η υλοτόμηση 64 δέντρων, η κοπή θάμνων σε μήκος 3600 μ., η εγκατάσταση χλοοτάπητα 31,6 στρεμμάτων και η εγκατάσταση εκτεταμένου δικτύου για την άρδευσή του), πλην τα μεταγενέστερα αυτά στοιχεία δεν αναπληρώνουν την ανωτέρω πλημμέλεια. Η πλημμέλεια αυτή επιβεβαιώνεται και από μεταγενέστερα στοιχεία. Ειδικότερα, το Δασαρχείο Αγρινίου με το 1222/7.3.2012 έγγραφο παρατηρήσεων επί της από 1.3.2012 Φυτοτεχνικής μελέτης, εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις για το έργο, επισημαίνει, μεταξύ άλλων, το περιβαλλοντικό κόστος από την κοπή μεγάλου αριθμού υγιών δέντρων στους όρους διαβίωσης στην πόλη του Αγρινίου και στο μικροκλίμα του Πάρκου, καθώς και ότι η κοπή των δέντρων ή θάμνων πρέπει να γίνεται κατά περίπτωση με ιδιαίτερη μελέτη και μόνο για άρρωστα ή υπέργηρα δέντρα, περαιτέρω δε αντιτίθεται στην εδαφοκάλυψη 32 στρεμμάτων με χλοοτάπητα και υποδεικνύει τη μικρότερη δυνατή συμμετοχή υδροβόρου γκαζόν στην περιοχή της μελέτης. Εξ άλλου, όπως προκύπτει από τα έγγραφα 3592/111706/12.11.2013 και 4019/129681/28.11.2013 της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτ. Ελλάδας και Ιονίου προς τον Δήμο Αγρινίου και το Δικαστήριο, αντιστοίχως, από την περιγραφή της υπάρχουσας κατάστασης και των προτεινόμενων εργασιών κατά την υποβολή της από 30.11.2011 αιτήσεως του Δήμου Αγρινίου, δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι επρόκειτο για ήπιες εργασίες-επεμβάσεις στο Πάρκο, οι οποίες δεν θα είχαν σημαντικές συνέπειες στο περιβάλλον. Από νεώτερα στοιχεία όμως, μεταξύ των οποίων η ε΄ προσβαλλόμενη πράξη (52800/4145/15.6.2012), προέκυψαν επιπλέον εργασίες, όπως, ιδίως, η κοπή 64 δένδρων, η εκτεταμένη εκρίζωση θάμνων και η εγκατάσταση χλοοτάπητα, οι οποίες «δεν είχαν αναφερθεί – ούτε επιγραμματικά- στα υποβληθέντα στοιχεία (τεχνική περιγραφή-σχέδια) βάσει των οποίων εκδόθηκε [η πρώτη προσβαλλόμενη πράξη]», και ως προς τις οποίες ο Δήμος Αγρινίου υπέβαλε το πρώτον στις 26.9.2013 «πληθώρα σχεδίων με ημερομηνία Μάιος 2011» (Τοπογραφική, Αρχιτεκτονική και Φυτοτεχνική μελέτες), τα οποία όμως θα έπρεπε να είχαν υποβληθεί αρχήθεν ώστε να αξιολογηθεί το σύνολο των εργασιών-παρεμβάσεων στο Πάρκο από την άποψη των συνεπειών που επέρχονται στο περιβάλλον, μεταξύ άλλων από την εγκατάσταση 24 στρ. υδροβόρου γκαζόν, που δεν συνάδει με το ξηροθερμικό-μεσογειακό κλίμα της Ελλάδας, συνεπάγεται σπατάλη φυσικού πόρου (ύδατος) και ενδέχεται να έχει δυσμενείς συνέπειες στη λοιπή βλάστηση του πάρκου, καθώς και ως προς την οπτική-αισθητική ενοποίηση του χώρου μετά την εκτεταμένη εκρίζωση θάμνων (βλ. έγγραφο 3592/111706/12.11.2013).Όπως δε προκύπτει από το προαναφερθέν 4019/129681/28.11.2013 έγγραφο απόψεων, η γενόμενη αξιολόγηση «… έγινε επί τη βάσει κατ’ ελάχιστον ελλιπών στοιχείων, αφού δεν περιελάμβανε την αξιολόγηση του συνόλου των προβλεπόμενων εργασιών-παρεμβάσεων για την πραγματοποίηση του έργου σε σχέση με τις επιπτώσεις του στο περιβάλλον». Περαιτέρω, σύμφωνα με το ίδιο έγγραφο, οι επιχειρούμενες εργασίες αποτελούν «… παρεμβάσεις επί της ίδιας της δομής του πρασίνου του πάρκου, που (…) θα έπρεπε να αξιολογηθούν ως προς τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον (μεμονωμένα και αθροιστικά) και κύρια όσον αφορά την πιθανότητα να επηρεάσουν (ή όχι) δυσμενώς την ίδια την οικολογική λειτουργία του πάρκου (τους επιμέρους οικοτόπους, την χλωρίδα, την πανίδα και τις ισορροπίες-επιμέρους λειτουργίες αυτών), που αποτελεί τον μεγαλύτερο πνεύμονα πρασίνου της πόλης του Αγρινίου», δεδομένου ότι «.. στις αναπλάσεις των πάρκων, και κυρίως των αστικών, θα πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στις επεμβάσεις επί της χλωρίδας αυτών, λόγω και της εξαρτώμενης από αυτή πανίδας των περιοχών και των συνήθως εύθραυστων ισορροπιών των στοιχείων αυτών στα αστικά περιβάλλοντα» (βλ. προαναφερθέν έγγραφο, σελ. 5, 6 και 8). Με τα δεδομένα αυτά η πρώτη προσβαλλόμενη πράξη περί απαλλαγής από την περιβαλλοντική αδειοδότηση του επίδικου έργου είναι μη νόμιμη ως εκδοθείσα κατά πλάνη περί τα πράγματα ως προς την πραγματική έκταση των επιχειρούμενων εργασιών στο περιβάλλον, λόγω της οποίας η Διοίκηση δεν πραγματοποίησε τη δέουσα αξιολόγηση των επιπτώσεων των εν λόγω εργασιών. Για τον λόγο αυτό, που προβάλλεται βασίμως, πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση, να ακυρωθεί η πρώτη προσβαλλόμενη πράξη και να απορριφθεί η παρέμβαση κατά το αντίστοιχο μέρος. Εξ άλλου το εν λόγω έργο αποτελεί βελτίωση πάρκου υφισταμένου τουλάχιστον από το 1928, η διαμόρφωση του οποίου δεν είχε υπαχθεί σε περιβαλλοντική αδειοδότηση κατά τις κρίσιμες διατάξεις, και συνεπώς μη νομίμως θεωρήθηκε ότι το επίδικο έργο απαλλάσσεται άνευ ετέρου της σχετικής διαδικασίας.
13. Επειδή, ο ν. 998/1979 (Α΄ 289) ορίζει στο άρθρο 3 παράγρ.5, όπως η παράγρ.αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 παράγρ. 1 του ν. 3208/2003 (Α΄ 303), ότι: «5. Στις διατάξεις του παρόντος νόμου υπάγονται και τα εντός των πόλεων και των οικιστικών περιοχών πάρκα και άλση ….», στο άρθρο 4 παράγρ. 2 ότι «Από της απόψεως της θέσεως των δασών και δασικών εκτάσεων εν σχέσει προς τους χώρους ανθρωπίνης εγκαταστάσεως και δραστηριότητος, διακρίνονται: α) Πάρκα και άλση εντός των πόλεων ή των οικιστικών περιοχών, β) …», στη δε διάταξη της παραγρ. 2 του άρθρου 5, βάσει της οποίας εκδόθηκε η ε΄ προσβαλλόμενη πράξη, ότι «Η μέριμνα διά την ανάπτυξιν, βελτίωσιν, αναδάσωσιν και προστασίαν των πάρκων, αλσών και των εντός των πόλεων ή οικιστικών περιοχών δεντροστοιχιών ανήκει εις τους οικείους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοικήσεως … » (εδάφιο πρώτο) και ότι «Η εκτέλεση κάθε είδους έργων στα πάρκα και άλση ενεργείται μετά από σχετική μελέτη, που εγκρίνεται από την αρμόδια δασική αρχή και με την εποπτεία της …» (εδάφιο τελευταίο, προστεθέν με το άρθρο 1 παρ. 4 του ν. 3208/2003). Από τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτει ότι τα πάρκα και άλση που βρίσκονται σε κοινόχρηστο χώρο εντός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου εξομοιώνονται με τα δασικά οικοσυστήματα και υπάγονται στην ιδιαίτερη προστασία που θεσπίζεται για τα δάση και τις δασικές εκτάσεις με το άρθρο 24 του Συντάγματος (ΣΕ 1562/2011 κ.ά.), για δε την εκτέλεση έργων εντός αυτών η σχετική μελέτη εγκρίνεται προηγουμένως από την δασική υπηρεσία. Η εγκριτική πράξη, ως εκ της φύσεώς της, πρέπει να είναι προσηκόντως αιτιολογημένη, η αιτιολογία δε μπορεί να προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου.
Επειδή, εξ άλλου, ο δασικός Κώδικας, ν.δ.86/1969 (Α΄ 7), ορίζει μεταξύ άλλων τα εξής: «Άρθρον 63: 1. Η διαχείρισις των δημοσίων ή μη δασών, οργανώνουσα την δασοπονίαν προς πληρεστέραν επίτευξιν των υπό ταύτης επιδιωκομένων σκοπών και ιδία προς εξασφάλισιν της διατηρήσεως και συντηρήσεως των δασών και εγγύησιν διηνεκούς απολήψεως καρπώσεων, ενεργείται επί τη βάσει: α) Δασοπονικών ή δασικών διαχειριστικών σχεδίων μονίμων ή προσωρινών, β) Δασοπονικών ή δασικών διαχειριστικών εκθέσεων, γ) Πινάκων υλοτομίας και δ) Δασικών αστυνομικών διατάξεων. 2. …, Άρθρον 65: Οι πίνακες υλοτομίας καταρτίζονται και εγκρίνονται δια περίοδον ενός μέχρι πέντε ετών, εφ’ όσον καταρτίζονται επί τη βάσει δασοπονικού σχεδίου ή εκθέσεως, άλλως ισχύουν δια περίοδον ενός έτους. … Άρθρον 117: 1.Τα κατά το άρθρ.63 δασοπονικά σχέδια ή εκθέσεις και οι πίνακες υλοτομίας των δημοσίων δασών συντάσσονται υπό του δασάρχου ή των υπ’ αυτόν υπηρετούντων δασολόγων και εγκρίνονται, αναθεωρούνται ή τροποποιούνται κατά τα εν άρθρ. 64 οριζόμενα. … Άρθρον 141: 1. Τα κατά το άρθρον 63 δασοπονικά σχέδια και εκθέσεις ως και οι πίνακες υλοτομίας διά ποσόν μείζον των 1.000 κυβικών μέτρων ξυλώδους όγκου των μη δημοσίων δασών καταρτίζονται υπό δασολόγων τη μερίμνη και δαπάνη των δασοκτημόνων (ιδιοκτητών η διακατόχων). …. 2. Τα δασοπονικά σχέδια, εκθέσεις και πίνακες υλοτομίας των μη δημοσίων δασών τίθενται εις εφαρμογήν μετ’ επαλήθευσιν και θεώρησιν υπό των αρμοδίων δασάρχου και περιφερειακού διευθυντού δασών και έγκρισιν υπό του Υπουργού Γεωργίας, προκειμένου δε περί δασοπονικών σχεδίων και εκθέσεων απαιτείται προσέτι και σύμφωνος γνωμοδότησις του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών.».Περαιτέρω, στο π.δ. της 19-30.11.1928 «Περί διαχειρίσεως Δασών, κανονισμού και τρόπου υλοτομίας … κλπ» (Α΄ 6), ορίζονται μεταξύ άλλων τα εξής: Στο άρθρο 1 ότι 3 ότι «Η διαχείρισις των δασών καθόλου, δημοσίων ή μη ρυθμίζει κατά τόπον, έκτασιν, ποσόν, τρόπον και χρόνον υλοτομίας την όλην οικονομίαν του δάσους, ιδίως δε των καρπώσεων αυτού, προς πληρεστέραν επίτευξιν του σκοπού της δασικής οικονομίας και κατά το δυνατόν ικανοποίησιν των κοινωνικών αναγκών της χώρας, ιδία δε του περιοίκου πληθυσμού». Στο άρθρο 2 ορίζεται ότι «Η διαχείρισις και εκμετάλλευσις των δασών, δημοσίων και ιδιωτικών, διακρίνεται εις αειφόρον ή συνεχή εκμετάλλευσιν και περιοδικήν ή διαλείπουσαν τοιαύτην..» και καθορίζονται οι σχετικές προϋποθέσεις, στο άρθρο 3 ότι η διαχείριση των δασών, δημοσίων ή ιδιωτικών, ενεργείται δια διαχειριστικών σχεδίων τακτικών ή προσωρινών ή διαχειριστικών ή, μέχρι τη σύνταξη αυτών, δια συντόμων μελετών ή διαχειριστικών εκθέσεων, στα δε άρθρα 23 επόμ. ορίζονται τα της διενέργειας υλοτομιών.Τέλος, με το άρθρο 1 παράγρ. 6 του ν. 3208/2003 προστέθηκε στο άρθρο 19 του ν. 998/1979 παράγραφος 4, η οποία ορίζει ότι: «4. Κατά τη διαχείριση των δασών και των δασικών εκτάσεων λαμβάνεται μέριμνα για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας σε όλα της τα επίπεδα (γενετική, ειδών, οικοσυστημάτων και τοπίου)», ενώ με το άρθρο 2 παράγρ. 1 του ίδιου νόμου ορίσθηκε ότι: «1. Κατά το σχεδιασμό της διαχείρισης και εκμετάλλευσης των δασικών οικοσυστημάτων, με την κατάρτιση των προβλεπόμενων από το άρθρο 63 του Δασικού Κώδικα δασοπονικών μελετών, λαμβάνονται ειδικά μέτρα που εξασφαλίζουν κατά το δυνατόν την προστασία του τοπίου και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Δασοπονικές ενέργειες και πρακτικές, όπως (…) οι μέθοδοι διαχείρισης, δασοκομικού χειρισμού και συγκομιδής του ξύλου και γενικά οι επεμβάσεις στα δασικά οικοσυστήματα, σχεδιάζονται κατά τρόπο που εξασφαλίζει την προστασία των ενδιαιτημάτων των ειδών της χλωρίδας και της πανίδας και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.» Από το συνδυασμό των διατάξεων των ανωτέρω νομοθετημάτων, τα οποία επικαλείται στο προοίμιό της η στ΄ προσβαλλόμενη πράξη, προκύπτει ότι τα σχέδια, οι εκθέσεις δασοπονίας και διαχειρίσεως και οι πίνακες υλοτομίας που προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις υπόκεινται σε ενδελεχή έλεγχο από την Διοίκηση, η δε έγκριση, τροποποίηση ή αναθεώρησή τους πρέπει να αιτιολογούνται προσηκόντως ως προς την επιλογή συγκεκριμένης μεθόδου εκμεταλλεύσεως μεταξύ πλειόνων κατ’ αρχήν κατάλληλων, της έντασης της εκμεταλλεύσεως και των επιπτώσεών της στο δασικό οικοσύστημα, αιτιολογία που μπορεί να προκύπτει και από τα στοιχεία του φακέλου (πρβλ. ΣΕ 5835/1996). Οίκοθεν εξ άλλου νοείται ότι προϋπόθεση για την έκδοση των εγκριτικών πράξεων, που αναφέρονται στην παρούσα και στην προηγούμενη σκέψη, είναι η Διοίκηση να έχει ακριβή γνώση της πραγματικής καταστάσεως του οικοσυστήματος.
Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, με την Φυτοτεχνική μελέτη προτείνεται η κοπή 64 δένδρων, χωρίς να αιτιολογείται επαρκώς η σχετική ανάγκη, και η τοποθέτηση χλοοτάπητα, παρά το ότι, όπως επισημαίνει η ίδια μελέτη «Οι χλοοτάπητες σε γεωγραφικά πλάτη και κλίματα όπως της Ελλάδας, και κυρίως στο ξηροθερμικό κλίμα της περιοχής εκτέλεσης του έργου, είναι εκτός της ζώνης φυσικής ανάπτυξής του. Κατά συνέπεια έχουν πολύ μεγαλύτερες απαιτήσεις τόσο κατά την εγκατάσταση όσο και κατά τη συντήρησή τους..» (σελ. 18). Τα ζητήματα αυτά ουδόλως αντιμετώπισε η ε΄ προσβαλλόμενη πράξη, με την οποία εγκρίθηκε η μελέτη ανάπλασης του Πάρκου, παρά το ότι είχαν επισημανθεί ήδη με το προαναφερθέν 1222/7-3-2012 έγγραφο παρατηρήσεων του Δασαρχείου Αγρινίου προς τον Δήμο, οι οποίες δεν ελήφθησαν υπ’ όψη (βλ. από 18.5.2012 «Έκθεση επαλήθευσης της Φυτοτεχνικής μελέτης…» του αυτού Δασαρχείου, με την οποία, παρά την ανωτέρω διαπίστωση, προτείνεται η έγκριση της μελέτης, βλ. και τα έγγραφα της Διοικήσεως που αναφέρονται στην 10η σκέψη).Με τα δεδομένα αυτά η ε΄ προσβαλλόμενη πράξη δεν αιτιολογείται νομίμως και επαρκώς και πρέπει να ακυρωθεί, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο λόγο ακυρώσεως, και να απορριφθεί αντιστοίχως η παρέμβαση.Εν όψει δε της ακυρώσεως αυτής αποβαίνει ακυρωτέα και η στ΄ πράξη περί κυρώσεως του πίνακα υλοτομίας, η οποία ερείδεται στην προηγούμενη (βλ. στοιχείο 9 του προοιμίου της), πρέπει δε να απορριφθεί η παρέμβαση κατά το οικείο μέρος. Οι πράξεις εξ άλλου αυτές είναι πλημμελείς και για τον λόγο ότι δεν προκύπτει ότι η Διοίκηση ερεύνησε αν οι εγκριθείσες επεμβάσεις εξασφαλίζουν την προστασία του τοπίου, των ενδιαιτημάτων των ειδών της χλωρίδας και της πανίδας και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, ούτε θέσπισε σχετικά μέτρα, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 2 παράγρ. 1 του ν. 3208/2003. (Εδώ λοιπόν προετεινόταν μόνον κοπή δένδρων. Η λεγόμενη "΄Εκθεση επαλήθευσης της Φυτοτεχνικής μελέτης ..." απλώς ενἐκρινε την κοπή των δένδρων. Η παραπομπή στην περίπτωση της Βέροιας είναι καταστροφική στην αντίστοιχη έκθεση επαλήθευσης της Φυτοτεχνικής μελέτης δεν κάνει καν λόγω στην κατασκευή δύο μεγάλων για την κλίμακα του έργου μηχανικών οντοτήτων"
Επειδή, o ν. 4014/2011 «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, … κλπ» (Α΄ 209/21.9.2011), ορίζει τα εξής: «ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ, Άρθρο 1. Κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων.1. Τα έργα και οι δραστηριότητες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, των οποίων η κατασκευή ή λειτουργία δύναται να έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον, κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες (Α και Β) ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. Η πρώτη κατηγορία (Α) περιλαμβάνει τα έργα και τις δραστηριότητες τα οποία ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και για τα οποία απαιτείται η διεξαγωγή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) προκειμένου να επιβάλλονται ειδικοί όροι και περιορισμοί για την προστασία του περιβάλλοντος σχετικά με το συγκεκριμένο έργο ή δραστηριότητα, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στα άρθρα 2, 3 και 4 του παρόντος. Τα έργα και οι δραστηριότητες της κατηγορίας Α κατατάσσονται: α) σε αυτά που ενδέχεται να προκαλέσουν πολύ σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και αποτελούν την υποκατηγορία Α1 και β) σε αυτά που ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και αποτελούν την υποκατηγορία Α2. Η δεύτερη κατηγορία (Β) περιλαμβάνει έργα και δραστηριότητες τα οποία χαρακτηρίζονται από τοπικές και μη σημαντικές μόνο επιπτώσεις στο περιβάλλον και υπόκεινται σε γενικές προδιαγραφές, όρους και περιορισμούς που τίθενται για την προστασία του περιβάλλοντος, σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 8.Η κατάταξη των έργων και δραστηριοτήτων γίνεται βάσει των σχετικών κριτηρίων του Παραρτήματος Ι. … 3. … 4. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, που εκδίδεται εντός ενός μηνός από τη δημοσίευση του παρόντος, τα δημόσια ή ιδιωτικά έργα και δραστηριότητες που υπόκεινται στις ρυθμίσεις του νόμου, κατατάσσονται στις κατηγορίες και υποκατηγορίες του άρθρου 1, καθώς και σε ομάδες κοινές για όλες τις κατηγορίες… Σε περίπτωση που κάποιο έργο ή δραστηριότητα δεν περιλαμβάνεται στον πίνακα κατάταξης των έργων και δραστηριοτήτων στις κατηγορίες, υποκατηγορίες και ομάδες του παρόντος, μπορεί να ακολουθεί την κατάταξη του πλησιέστερου συναφούς έργου ή δραστηριότητας με απόφαση του Γενικού Διευθυντή Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, κατόπιν αιτήσεως είτε του φορέα του έργου ή της δραστηριότητας είτε της αρμόδιας περιβαλλοντικής αρχής. Εάν δεν είναι δυνατός ο προσδιορισμός συναφούς έργου ή δραστηριότητας, η κατάταξη γίνεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, κατόπιν εισήγησης της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. … Άρθρο 2 Κοινή διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων κατηγορίας Α 1. Για την πραγματοποίηση νέων έργων ή δραστηριοτήτων κατηγορίας Α ή τη μετεγκατάσταση ήδη υφισταμένων απαιτείται διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης με τη διεξαγωγή ΜΠΕ και έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ). … 5. Γνώμη της δασικής υπηρεσίας απαιτείται μόνο για τα έργα τα οποία χωροθετούνται σε δάση, δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις, άλση και πάρκα …, Άρθρο 5 Διαδικασία Ανανέωσης ΑΕΠΟ 1. Οι φορείς έργων και δραστηριοτήτων πριν από τη λήξη ισχύος της ΑΕΠΟ υποχρεούνται να υποβάλλουν προς έγκριση στην αρμόδια περιβαλλοντική αρχή Φάκελο Ανανέωσης ΑΕΠΟ … 2. … εντός χρονικού διαστήματος είκοσι πέντε εργάσιμων ημερών από την υποβολή του φακέλου, η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή αξιολογεί τα υποβληθέντα δικαιολογητικά και είτε: αα) εφόσον επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις ως προς τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, ζητεί την υποβολή νέας ΜΠΕ ως προς το σύνολο ή μέρος του έργου ή δραστηριότητας προκειμένου να τηρηθεί η διαδικασία των άρθρων 3 και 4 του παρόντος είτε ββ) ανανεώνει την ΑΕΠΟ λαμβάνοντας υπόψη τις ισχύουσες γενικές προδιαγραφές, όρους και περιορισμούς που προβλέπονται από τις οικείες διατάξεις είτε, τέλος, γγ) παρατείνει τη διάρκεια ισχύος της ΑΕΠΟ ως έχει. 3. Στις περιπτώσεις ανανέωσης ή παράτασης ισχύος ΑΕΠΟ όπου δεν απαιτείται η υποβολή νέας ΜΠΕ, η απόφαση ανανέωσης ή παράτασης ισχύος της εκδίδεται από τον Γενικό Διευθυντή της αρμόδιας περιβαλλοντικής αρχής ή, σε απουσία αυτού, από τον ιεραρχικά προϊστάμενό του… Άρθρο 8 Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων κατηγορίας Β 1. Τα έργα ή δραστηριότητες κατηγορίας Β δεν ακολουθούν τη διαδικασία εκπόνησης ΜΠΕ αλλά υπόκεινται σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ).» [βλ. ήδη κ.υ.α. οικ.170078/13 “Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις για τα έργα και δραστηριότητες της κατηγορίας Β της 6ης ομάδας “Τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αστικής ανάπτυξης, κτιριακού τομέα, αθλητισμού και αναψυχής» με α/α 15, 16, 17, 19, 20, 21, 22, 23, 24 και 25 του παραρτήματος VI της αριθ.1958/2012 υπουργικής απόφασης (Β’ 21), όπως εκάστοτε ισχύει” (Β΄ 2507/7.10.2013)]. Στην παρ. 3 του άρθρου 30 του ίδιου νόμου ορίζεται ότι: «3. Μέχρι την έκδοση της απόφασης της παραγράφου 3 του άρθρου 8 του παρόντος, για τα έργα και δραστηριότητες της κατηγορίας Β ακολουθούνται οι διαδικασίες της υποκατηγορίας Β4 της κ.υ.α. 11014/703/ Φ104/2003 (Β΄332), ή άλλες διαδικασίες που τυχόν προβλέπονται σε ειδικότερες διατάξεις, όπως αυτές ισχύουν».Εξ άλλου, στην απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής 1958/13.1.2012 «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το Άρθρο 1 παρ. 4 του Ν. 4014/2011 (…)» (Β΄ 21/13.1.2012), ορίζονται τα εξής: «Άρθρο 1 Σκοπός. Η παρούσα απόφαση αποσκοπεί στην εφαρμογή της παραγράφου 4 του άρθρου 1 του Ν. 4014/2011(Α΄209) για την κατάταξη σε κατηγορίες, ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, των έργων και δραστηριοτήτων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, των οποίων η κατασκευή ή λειτουργία δύναται να έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον. Τα ανωτέρω έργα και δραστηριότητες κατατάσσονται στις κατηγορίες (Α) και (Β) αναλόγως των επιπτώσεων αυτών… Άρθρο 2 Κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων σε ομάδες. Τα έργα και οι δραστηριότητες που παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά ως προς την εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων βάσει των κριτηρίων του Παραρτήματος Ι του Ν. 4014/2011 κατατάσσονται σε δώδεκα (12) ομάδες κοινές για τις κατηγορίες (Α) και (Β) του άρθρου 1 παράγραφος 1 του Ν. 4014/2011. Οι ομάδες αυτές παρουσιάζονται στα Παραρτήματα Ι έως ΧΙΙ της παρούσας απόφασης. Άρθρο 3 Κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες 1. Τα έργα και οι δραστηριότητες κατατάσσονται στην πρώτη (Α) κατηγορία, που υποδιαιρείται στις υποκατηγορίες (Α1) και (Α2), και στη δεύτερη (Β) κατηγορία σύμφωνα με τα κριτήρια του άρθρου 1 παράγραφος 1 του Ν. 4014/2011. 2. Τα ως άνω έργα και δραστηριότητες αναφέρονται στα Παραρτήματα Ι έως ΧΙΙ του άρθρου 4 της παρούσας απόφασης ανάλογα με την ομάδα στην οποία υπάγεται καθένα από αυτά. Άρθρο 4 Προσαρτώνται και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της παρούσας απόφασης τα Παραρτήματα Ι έως και ΧΙΙ που ακολουθούν. Ειδικότερα: 1. … 6. Παράρτημα VI: Περιλαμβάνει την Ομάδα 6η «Τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αστικής ανάπτυξης, κτιριακού τομέα, αθλητισμού και αναψυχής»… Άρθρο 5 [όπως τροποποιήθηκε με την 20741/2012 απόφαση του ίδιου Υπουργού (Β΄ 1565/8.5.2012)]… Τα έργα και δραστηριότητες που δεν συμπεριλαμβάνονται στην παρούσα απόφαση, όπως αυτή ισχύει, απαλλάσσονται από τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης και λήψης Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων με την επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 6 του άρθρου 1 του ν. 4014/2011…».
Επειδή, εν προκειμένω, μετά την έκδοση των προσβαλλόμενων πράξεων ο Δήμος Αγρινίου με την 108119/29.11.2013 αίτησή του με τίτλο «Περιβαλλοντική κατάταξη του έργου: «ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΕΙΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΓΡΙΝΙΟΥ» προς την Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος (Ε.Υ.ΠΕ.) του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, με την οποία συνυπέβαλε, μεταξύ άλλων, Αναλυτική Τεχνική Περιγραφή, Φυτοτεχνική μελέτη/Αδειοδότηση από το Δασαρχείο Αγρινίου και διάφορα σχέδια, ζήτησε από την ανωτέρω υπηρεσία να του «[γνωρίσει] αν για το εν θέματι έργο … απαιτεί[ται] περιβαλλοντική αδειοδότηση». Επί της αιτήσεως αυτής εκδόθηκε έγγραφο
172181/16-12-2013 του προϊσταμένου της Ε.Υ.ΠΕ., το οποίο επικαλείται στο προοίμιό του γενικώς τον ν. 4014/2011 (Α΄ 209) και την υπουργική απόφαση 1958/2012 (Β΄ 218), και με το διαλαμβάνει τα εξής: «Αναφορικά με το έργο του θέματος σας γνωρίζουμε ότι οι εργασίες/ παρεμβάσεις που αναφέρονται στο κεφ. Γ της τεχνικής έκθεσης που υποβλήθηκε συνημμένα με [την αίτηση] δεν περιλαμβάνονται στις ομάδες της […] σχετικής Υπουργικής Απόφασης και ως εκ τούτου δεν απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης σύμφωνα με το [.. ν. 4014/2011». Ανεξαρτήτως όμως του ζητήματος αν το έγγραφο αυτό εκδόθηκε από όργανο έχον αποφασιστική αρμοδιότητα για την έκδοση αποφάσεως κατάταξης συγκεκριμένου έργου σε κατηγορία ή εξαίρεσής του από τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 1 παράγρ. 6 του ν. 4014/2011, πάντως το εν λόγω έγγραφο δεν φέρει καμία αιτιολογία, όπως απαιτείται κατά την έννοια της διατάξεως αυτής (πρβλ. τα εκτεθέντα στη σκέψη 9), και συνεπώς στερείται εκτελεστότητας (πρβλ. ΣΕ 315/2007). Το γεγονός εξ άλλου ότι συγκεκριμένο έργο δεν περιλαμβάνεται ρητώς σε ορισμένη κατηγορία σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας 85/337, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2011/92, που παρατίθενται σε προηγούμενη σκέψη, ή τις εθνικές διατάξεις που εκδίδονται σε συμμόρφωση με την οδηγία αυτή, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο το συγκεκριμένο έργο να έχει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και συνεπώς δεν αρκεί για την εξαίρεσή του άνευ ετέρου από τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, όπως αβασίμως προβάλλει η ΕΥΠΕ με το 170653/5.2.2014 έγγραφο απόψεών της προς το Δικαστήριο (βλ. Προαναφερθείσα απόφαση ΔΕΕ Gruber και τα εκτεθέντα στις σκέψεις 7 και 9). Συνεπώς το ανωτέρω έγγραφο δεν ασκεί επιρροή στην παρούσα υπόθεση, όλοι δε οι αντίθετοι ισχυρισμοί των διαδίκων είναι απορριπτέοι.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Καταργεί τη δίκη ως προς τους 3η, 5η, 6ο, 7η, 8ο και 9ο εκ των αιτούντων,
Δέχεται εν μέρει την αίτηση,
Ακυρώνει τις αποφάσεις 1) 3024/45905/21.6.2011 του Διευθυντή του Τμήματος Περιβαλλοντικού και Χωρικού Σχεδιασμού Δυτικής Ελλάδας της Γενικής Διεύθυνσης Χωροταξικής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, 2) 52800/4145/15.6.2012 του Διευθυντή Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου και 3) 2488/26.6.2012 του Διευθυντή Δασών Αιτωλοακαρνανίας κατά το σκεπτικό,
Απορρίπτει την παρέμβαση κατά το αντίστοιχο μέρος,
Απορρίπτει το από 19.1.2014 δικόγραφο του άρθρου 32 παρ.3 του π.δ. 18/1989
Απέχει να αποφανθεί κατά τα λοιπά και παραπέμπει την υπόθεση στο Δ΄ Τμήμα.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 12 Φεβρουαρίου 2015 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στις 11 Οκτωβρίου 2017.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχολιάστε στα Ελληνικά,Ιταλικά,Αγγλικά αντε και Γερμανικά. Όχι greeklish ρε παιδιά!